Vikan - 23.03.1972, Qupperneq 42

urðu að þú sért ekki til nógu
mikilla þrengsla hér á heimil-
inu, þó þú haldir ekki fyrir
manni vöku í tilbót?“
Vöku? Já, það er vitaskuld
svo, að tortryggnin sofnar al-
drei. Það var engu líkara, en
að Þorleifur gamli héldi, að
henni væii farið eins og
drykkjumanni, sem stöðugt er
að bæta á sig. Ekki var þó
háskalegur sollurinn þarna
frammi á dyraloftinu, fannst
henni, innan um reiðinga, klyf-
bera, reipi og skran.
En vegna fóstru sinnar svar-
aði hún þó karlsauðnum engu,
heldur fylgdi honum þegjandi
eftir inn göngin. — Og hún
hélt á örlögum sínum í hend-
inni, innsigluðum í gráu um-
slagi. ☆
ROSINKRANZ
Framhald af bls. 35.
þjóðmál, eins og menn muna.
— Það var líf og fjör í stjórn-
málunum á þessum árum. Hvað
er þér minnisstæðast af atburð-
um?
— Það er án vafa þingrofs-
vikan fræga. Þá var andrúms-
loftið í bænum í sannleika sagt
rafmagnað, og minnstu munaði
að beinar ofbeldisárásir væru
gerðar á helstu menn stjórnar-
innar, þá Tryggva Þórhallsson
forsætisráðherra og Jónas Jóns-
son. Þar voru Heimdallarfélag-
ar fremstir í flokki. Þegar for-
sætisráðherra var eitt sinn á
leið frá Alþingishúsinu til Ráð-
herrabústaðarins, þar sem hann
bjó þá, hafði múgur manns safn-
ast þar á leiðinni og eggjuðu
menn hver annan hástöfum að
ieggja hendur á ráðherrann og
varpa honum út í Tjömina. Af
því varð þó ekki, enda var for-
sætisráðherra ekki einn á ferð.
Um svipað leyti — gott ef það
var ekki að kvöldi sama dags
— var gerð tilraun til að ryðj-
ast inn í Sambandshúsið, en
Jónas hafði þá íbúð þar á efstu
hæðinni. En við stuðningsmenn
hans höfðum veður af fyrir-
ætlunum árásarmanna og söfn-
uðumst fyrir annan dyrnar og
vörnuðum þeim inngöngu. En
grjóti var kastað í glugga og
rúður brotnar. Jónas var hinn
rólegasti yfir þessu, en á því
var ekki neinn vafi að árásar-
menn höfðu í hyggju að leggja
hendur á hann, og er ekki að
vita hvað af því hefði leitt ef
þeir hefðu náð þeim ásetningi.
Þetta var tímabil fasismans og
nasismans í Evrópu og áhrif
þessara ofbeldisstefna farin að
berast hingað. Við, sem staddir
vorum í Sambandshúsinu þetta
kvöld, höfðum það nánast á til-
finningunna að þetta væri bar-
átta upp á líf og dauða.
— Hvemig féll þér samstarf-
ið við Jónas?
—i Prýðilega. Okkur kom yf-
irleitt ágætlega saman, þótt
einstaka sinnum slettist upp á
vinskapinn. Ég skrifaði yfirleitt
allt í blaðið án þess að bera það
undir hann,. og honum líkaði
það ekki allt; þótti ég full rót-
tækur. Og hann fór aldrei í
launkofa með skoðanir sínar á
neinu máli. En í heild var sam-
komulagið mjög gott og ég get
með sanni sagt að Jónas hafi
reynst mér sem besti faðir alla
þá tíð, sem við unnum saman.
— Þú hafðir mikil afskipti af
félagsmálum á þessum árum.
— Já, eitt af því fyrsta, sem
ég gerði eftir heimkomuna. var
að stofna Norræna félagið, og í
sambandi við það gaf ég út
tímaritið Norræn jól í allmörg
ár. Þá skrifaði ég líka bókina
. Svíþjóð á vorum dögum“, sem
ísafold gaf út, og aðra bók um
Ásmund Sveinsson, mynd-
höggvara, en honum hafði ég
kynnst í Stokkhólmi og orðið
þá þegar mjög hrifinn, bæði af
list hans og einnig honum sjálf-
um sem manni. Norræna félagið
stóð fyrir mjög fjölbreyttri fé-
lags- fræðslu- og menningar-
starfsemi, þar á meðal og ekki
síst leikstarfsemi. Meðal þess
sem við gerðum á því sviði var
að fá Gerd Grieg til að færa hér
udp „Veisluna á Sólhaugum"
eftir Ibsen og Poul Reumert og
Önnu Borg til að koma hingað
og leika í Dauðadansinum eftir
Strindberg. Það hefur trúlega
verið vegna þessara afskipta
minna af leikhússtarfsemi að
upp á mér var stungið í stöðu
þjóðleikhússtjóra, þegar það
mál komst á dagskrá. En auk
starfs míns í Norræna félaginu
hefur þar líklega valdið nokkru
um íslenska vikan í Stokkhólmi
haustið 1932. Það var einhver
umfangsmesta kynning, bæði
fyrr og síðar, á íslenskri menn-
ingu; það voru um fjörutíu
manns, sem fóru héðan til
Stokkhólms að taka þátt í kynn-
ingu á vikunni.
— Stóð íslenska ríkið að
þessu aðeinhverju leyti?
—• Nei, það voru frjáls sam-
tök. Það voru vinir mínir í
Stokkhólmi, sem skipulögðu
þetta þar og ég aftur hér; við
tókum bara höndum saman um
að gera þetta. Við fengum dá-
lítinn styrk, bæði hjá sænska
ríkinu og því íslenska. En flest-
ir sem fóru kostuðu sig nú
sjálfir að mestu, það er að segja
ferðirnar; uppihaldið fengu all-
ir frítt. Mesti fjárhagsstuðn-.
íngurinn kom frá einstökum
mönnum, og munaði mestu um
framlag Nordéns, stórauðugs
manns sem var framkvæmda-
stjóri fyrir tryggingafélagi.
Hann fékk allt í einu mikinn
áhuga á íslandi og lagði allmik-
ið fé í þetta.
— Hver voru aðalatriði kynn-
.ingarinnar?
— Það voru fyrirlestrar um
íslenskar bókmenntir og ís-
lensk stjórnmál. Það var upp-
lestur úr íslenskum bókmennt-
um, og mættu skáldin Davíð
Stefánsson, Gunnar Gunnarsson
og Kristmann Guðmundsson og
lásu upp. Ég lét þýða það, sem
upp var lesið, þannig á áheyr-
endur höfðu það fyrir framan
sig og gátu fylgst með efninu.
Og svo var músíkhátíð í óper-
unni. Þar var flutt músík eftir
Pál ísólfsson, en hann stjórnaði
músík sinni, Jón Leifs og fleiri.
TRÚLOFUNAR
ULRICH FALKNER GULLSM
AUSTURSTRÆTI 22
SÍMI 21550
42 VIKAN 12. TBL.