Vikan - 12.07.1984, Blaðsíða 15

ngjar eins
Birna talin göidrótt
Birna: „En ég var svona „góð”
galdramanneskja. Þessi stúlka,
sem átti barnið þarna um nóttina,
og nokkrar, sem höfðu verið hjá
okkur, komu stundum til okkar í te
og ég var eins konar verndar-
galdramanneskja hjá þeim. Því
fylgdi að gefa þeim ýmislegt um
jólin. En það var dálítið sérstakt
að ég fékk að gjöf fallega tösku
sem elsta konan í Machakos hafði
hnýtt handa mér. Það er sjaldgæft
aö fá gjöf frá Afríkönum, þeir
ætlast til að þeim sé gefið en ekki
öfugt. Mér fannst þessi gjöf mjög
mikils virði. Við fengum reyndar
bæði gjafir frá Afríkönum, Isleifur
fékk vatnsbelg úr geitaskinni
ásamt tilheyrandi staf í Djibouti.
Maður er annars beðinn um ótrú-
legustu hluti Fólki finnst að hægt
sé aö biðja þá sem vinna hjálpar-
starf um allt. Við vorum beðin um
að byggja hús handa einni stúlku í
Sómalíu. Ég bað Isleif að líta á
húsið sem hún bjó í og athuga
hvaö hægt væri að gera fyrir það
en það vildi hún ekki og pantaði
steypu og menn til að byggja
húsið. Það þótti sjálfsagt að
byggjanýtthús.”
Úr moldarkofa
í bárujárnshús
Isleifur: „Það átti ekki aö vera
neitt mál fyrir mig að fá sement
fyrst ég vann hjá fyrirtæki sem
flutti inn sement.”
Bima: „Þegar við aftur á móti
vorum í Kenýa þá hjálpuðum við
þjóninum okkar að byggja tvö
bárujárnshús, ísleifur teiknaði
þau. Þegar við komum í heim-
sókn fundum við fyrir því að það
var frekar litið upp til hans fyrir
að eiga bárujámshús. Viö heim-
sóttum alltaf það fólk sem vann
hjá okkur og samgangur af því
tagi var ekki litinn hornauga.
Hinu er ekki aö neita að það eru
mörgu vandamál í sambandi við
samskipti kynþáttanna í Afríku —
ekki bara að Sómalir líti stærra á
sig en nágrannaþjóðimar.
I Kenýa eru töluð fjórtán
þjóðmál, aðalflokkarnir fimm.
Fólk er mjög ólíkt í Kenýa og
Sómalíu. Fólkið í Sómalíu og
Djibouti er miklu laglegra, finnst
manni, kaffibrúnt og allt öðruvísi
hugsandi, miklu stoltara.”
Kynþáttafordómar
í Afríku
Isleifur: „Kaffibrúnt, já. Það er
notaö sem skammaryrði hjá þeim
sem eru raunverulega svartir. ”
Bima: „Það eru miklu meiri
fordómar í garð blendinga á
þessum slóðum en nokkurn tíma
hjá okkur. Stúlku, sem lendir í að
eiga blandað bam, er útskúfað úr
fjölskyldunni og hennar bíður
ekkert nema gatan, þar verður
hún að betla fyrir sig og sitt barn.
Menn eru afskaplega ættræknir,
jafnvel á milli ættflokka. ”
Isleifur: „Þetta stendur á
gömlum merg. Til dæmis giftast
lúó- og abalúá-ættbálkamir, sem
báöir eru bantú-negrar, alls ekki
innbyrðis. Til öryggis brýtur
annar ættflokkurinn tvær tennur
úr sér og hinn fjórar.”
Birna: „Það er orðið talsvert
algengt í Nairobi, til dæmis, að
menn, sem eru við nám í Evrópu,
komi með hvítar konur með sér
heim. En það er ekkert sældarlíf
fyrir þessar stúlkur. Þær koðna
niður í ekki neitt. Þær mega ekki
tala um nema fátt eitt. I flestum
tilfellum eru þetta vel menntaðar
stelpur en þær eru hálfgert úti í
horni. Menntunin nægir ekki til að
vinna gegn því aö þær fái þessa
stöðu í þjóðfélaginu. Margar
gefast upp og þá er það stríðið út
af bömunum. Eina sænska
þekktum viö sem fór heim í frí
með börnin og kom ekki aftur. Það
var eina leiðin til að fá að halda
börnunum. Hún átti óskaplega
erfitt.”
Isleifur: „Maðurinn hennar var
jaröfræðingur, menntaður í Sví-
þjóð, og meðan þau bjuggu þar
var allt í lukkunnar velstandi.
Vandinn byrjaði þegar þau komu
heim til Kenýa. Hennar vandamál
var að hún var tekin sem kona,
hans að vera giftur konu af öðrum
kynþætti og eiga blendingsböm.”
Vændi fylgir
hvíta manninum
Bima: „Það var greina-
flokkur um þessi mál í blaði sem
líktist Vikunni mikið og heitir
VIVA. Ég hrökk reyndar við
þegar ég sá það uppi í hillu í fyrsta
skipti og hugsaði með mér hvort
Birna Bjarnadóttir og ísleifur Jónsson.
„Úr vesturhéruðum Kenýa. Höfundurinn heitir Flóra og hón er fræg fyrir leirmótun
sína. Hún býr í Bungoma-héraði við landamæri Uganda og hefur marga nemendur í
listinni. Sjálf er hún ólærð en fylgir hefð sem hún hefur hlotið í arf."
Vikan væri á markaði þarna í
Nairobi.
Annað sem gerst hefur í
löndum eins og Sómalíu, þar sem
margir hvítingjar starfa, er að
mjög mikið er um að stúlkur fari á
götuna. Þetta þykir alveg sjálf-
sagt. Lögreglan gengur um og
hirðir þær upp annað slagiö og
setur þær í fangelsi en þetta er
þeirra aðferð til að sjá fyrir fjöl-
skyldunni og geta mettað systk-
inin sín því launin em lág ef
vinna er þá fyrir hendi.
Staða kvenna í Sómalíu er miklu
verri en í Kenýa. Það er trúin sem
veldur. Konur eru náttúrlega
farnar að mótmæla því að maður
eigi fleiri en eina konu sem tíðkast
mjög. Það er algengt að ungir
menn eigi tvær konur og þeir eldri
fjórar. Og af því er afskaplega
mikið vesen. Ef fyrri konan sam-
þykkir ekki þá seinni fær hún
bara að fara. Það er orðið ansi
mikið um að þær standi einar uppi
meö bömin. Það er ekkert til sem
heitir hjálp við þær. En þær mega
vinna ef þær fá vinnu og hafa vissa
stöðu í þjóðfélaginu af því þær
hafa veriðgiftar.”
Fjölskyldubönd
ísleifur: „Þannig var meö eina
vinnukonu sem viö höfðum,
Hodon. Pabbi hennar hafði átt
margar konur og fullt af börnum
en það voru eingöngu synirnir sem
erfðu hann. Einn bróöir hennar
var mjög vel stæður. En hann gaf
henni ekki stein til að reisa við
húskofann sem hún bjó í. Þau voru
ekki sammæðra en hann hjálpaði
þeim sem áttu sömu mömmu og
hann.”
Bima: „Þetta þekkist aftur á
móti ekki í Kenýa, þar eru ættar-
bönd svo sterk að allir hjálpa
öllum.”
Grýtt vegna hundsins
Bima: „Þaö er meiri heift í
Sómölum og þeir hata hunda til
dæmis. Hundar eru óhrein dýr
samkvæmt múhameðstrú og ég
lenti í því einu sinni að vera grýtt
28. tbl. Víkan 15