Vikan - 12.07.1984, Blaðsíða 19

Nokkur hollráð:
Líkamshluta, sem áður töldust glataðir við
það að vera höggnir af i stysi, má nú á dögum
i mörgum tilfellum sauma á aftur. Allar
tiiraunir til að græða aftur á afhöggna útlimi
gefa von um að komið verði í veg fyrir ævi-
löng örkuml.
Mikilvægt er að hafa afhöggna líkamshlut-
ann með sjúklingnum á sjúkrahúsið.
Snertið alls ekki á sárinu, hvorki á afhöggna
hlutanum né líkamanum sjálfum. Þvoið ekki
sárin og sótthreinsið þau ekki. Klemmið sárin
ekki og bindið ekki fyrir þau, slíkar aðgerðir
gætu skemmt æðar sem þarf að sauma
saman.
Sáraumbúðir, til dæmis sárapakkar, nægja
til að stöðva blæðinguna.
Rytjið þann slasaða ásamt afhöggna
likamshlutanum án tafar á sjúkrahús.
Afhöggna hlutann þarf að vefja í tárhreinan
dúk og kæla niður i 4 gráða hita á Celsíus, ef
þess er nokkur kostur. Kælingin tekst best
með þvi að setja innvafinn útliminn i hreinan
plastpoka sem síðan er settur i annan plast
poka með ísmolum. Ef ekki finnast ismolar
má í neyð nota eitthvað frosið úr frystinum.
Útlimshlutinn i plastpokanum má alls ekki
frjósa og ekki komast í snertingu við bráðinn
fsinn.
Kælingin getur lengt „lífslikur" afskorins
fingurs um allt að 20 klukkustundir. Afhöggv-
inn fótlimur heldur sér hins vegar aðeins í 6
klukkustundir.
Læknarnir vissu ekki sjálfir
hvort aðgerðin tækist en þeir hik-
uðu ekki við að reyna. Það hafði
verið komið með Dúsan litla, sem
var tveggja og hálfs árs, á há-
skólasjúkrahúsið í Ljúbljana í
Júgóslavíu — með báða fætur af-
höggna um ökklana. Löng og
vandasöm aðgerðin tókst, Dúsan
er kominn á fætur aftur.
Slysið vildi til fyrir einskæra
tilviljun og óheppni. Pabbi Dúsans
var úti að slá með traktornum og
hafði beðið ömmu drengsins að
gæta hans. Eldri bróðir Dúsans
heitir Mílan og fannst ekki í
húsinu svo að amman tók Dúsan
með sér út að leita aö Mílan. Hún
freistaðist til að líta af drengnum
eitt augnablik á meðan hún tók til
höndum á hveitiakrinum.
Frans, pabbi Dúsans, stöðvaði
traktorinn þegar eitthvað varð
fyrir sláttugreiðunni. Þá sá hann
barnið liggja hágrátandi á
jörðinni með blæðandi, fótalausa
ökklana. Frans þreif drenginn upp
og hljóp með hann inn í húsið en
nágrannar kölluðu á sjúkrabíl.
Faðirinn gerði óafvitandi það eina
rétta, hann hélt fótunum ofar
höfðinu svo að dró úr blæðingunni.
Sjúkrabíllinn villtist á leiðinni í
sveitaþorpið utan við Ljúbljana og
var 45 mínútur á leiðinni. Á meðan
fór amma Dúsans út á akurinn og
Til að vernda fætur Dúsans gegn
sýkingarhættu eru stígvélin hans höfð í
plastpokum. Tilfinningin í fótunum kom
ekki strax, venjulega líður um það bil ár
áður en þær taugar sem bjargast hafa
náð fullri starfsemi á ný.
sótti afhöggna fæturna í rauðu
sandölunum. Hún rétti föðurnum
þá í því skyni „að þú getir útskýrt
fyrir læknunum hvað skeði”.
Fjórtán sérfræðingar höfðu
verið kallaðir út vegna Dúsans.
Þeir tóku þegar til starfa er komið
var með barnið. Fyrst voru bein-
endarnir festir saman með vírum,
síðan saumaðar saman slag-
æöarnar í fótunum með aðstoð
smásjáa. Blóöinu var hleypt í
fæturna eftir aö fimm tímar voru
liðnir frá slysinu. Þeir uröu
rauðleitir og hlýir viðkomu.
Næst tóku læknarnir til við að
sauma saman bláæðarnar sem
flytja blóðið aftur til hjartans og
að lokinni níu stunda aðgerð voru
taugaendarnir einnig komnir
saman. Þess má geta að taug-
arnar vaxa ekki saman aftur, hins
vegar beina samfestir endarnir
nýbyggingu tauga í réttan farveg.
Eins og við sjáum á með-
fylgjandi myndum heppnaðist
aðgerðin mjög vel og Dúsan getur
farið allra sinna ferða. Hann
þurfti að sjálfsögðu að gangast
undir langa og stranga endurþjálf-
un, stundum ekki sársaukalausa.
Kunnáttusemi sína þakka
læknarnir á sjúkrahúsinu í
Ljúbljana bæði áralangri þjálfun
við svipaðar aðgerðir og einnig
nánu samstarfi við kollegana á há-
skólasjúkrahúsinu í Miinchen í
Vestur-Þýskalandi. Þær ræður
LJrsúla Schmidt-Tintemann ríkj-
um og hjá henni hafa læknar frá
ýmsum löndum lært. Þar hafa
verið framkvæmdar yfir 1000
endurgræöslur eins og sú sem hér
hefur verið lýst.
28. tbl. Vikan 19