Vikan - 12.07.1984, Page 43

Svalbarðaáætluninni í hættu. Þú
hafðir fyrirmæli um aö víkja mót-
mælendum frá, ekki um fjölda-
morð.”
Foringinn stóð stjarfur eins og
brúöa, augu hans blíndu á glugg-
ann á veggnum, hann vogaði sér
ekki að líta framan í yfirmann
sinn. Stolypin hefði gjarna viljað
ganga fram fyrir skrifboröið og
rífa af tignarmerki þessa fávita,
svipta hann tign þar og þá.
„Þú verður dreginn fyrir
herdómstól,” sagði hann ískalt,
,,og ert tekinn höndum. Þú mátt
fara.”
„Fífl,” hugsaði Stolypin þegar
liöþjálfinn kvaddi, sneri sér við og
þrammaöi út. „Margfalt fífl.”
Það besta sem hægt var að vona
var að maöurinn notfæröi sér opna
handtöku til að fyrirfara sér. Þaö
myndi að minnsta kosti sýna
tafarlaust fram á sekt hans. En
þangað til þurfti að tilkynna
námustjóranum, þó þaö væri
auðmýkjandi, að rússneskur
foringi yrði dreginn til ábyrgðar
fyrir drápin. Það voru litlar líkur
á aö sú tilkynning myndi draga úr
spennunni. Það þurfti að halda
Longyearbæ í stálgreipum.
Stolypin beindi athygli sinni aö
öðru alvarlegu vandamáli sem
upp hafði komið þennan morgun:
undankomu Noröurljóssins. Hann
stóð upp og skoðaði sama kortiö á
veggnum og Makarov var vanur
aö líta á, skánaði heldur í skapinu
þegar hann sá það sem þar stóð.
ísfjöröur var í laginu eins og hönd
með útteygða fingur, mynni
fjaröanna. Úlnliðurinn, þar sem
hann náði út í sjó, var mjór, ekki
nema 15 kílómetrar á breidd.
Hann vissi að fjörðurinn var enn
að nokkru lokaður af ísjökum á
floti. Þaö var hægt að stöðva
Norðurljósiö hvenær sem hann
kærði sig um.
En vildi hann láta stööva skipið
strax? Nei, hugsaði hann með sér,
tvímælalaust ekki. Hann gat verið
hundrað prósent viss um aö breski
majórinn haföi samband við
skipin í flotalokuninni og varaði
þau við aö aðgerðin, hver svo sem
hún var, væri farin út um þúfur.
Þaö ættu að vera þokkalega góðar
líkur á að árásarsveitin yrði
kölluð tafarlaust heim og hún
reyndi að komast um borö í togar-
ann, í kafbát eða yrði jafnvel flutt
burt loftleiöis. Um leið og því yröi
komið í kring væri ekki hægt að
komast hjá frekari loftskeyta-
sendingum og rafeindabúnaður-
inn myndi negla niður stað-
setningu árásarmanna á fáeinum
sekúndum. I fyrsta skipti þennan
dag brosti Stolypin, höröu, kulda-
legu en íbyggnu brosi. Það var enn
hálfur dagur þar til NATO-lokunin
hæfist: Hann haföi tólf tíma til aö
klófesta andskotans árásarsveit-
ina. Hann gat leyft Norðurljósinu
að fara sína leið og verða honum
að gagni sem best það mátti.
En þegar Stolypin hafði kallað á
aðstoðarmann sinn og gefið
nauðsynleg fyrirmæli fann hann
góða skapiö þverra. Hann var að
komast í tímaþröng, haföi of fáa
menn og allt of margir Spetsnaz-
menn voru óafturkallanlega
komnir upp í fjöllin. Guð á
himnum! Hvernig haföi hann leyft
aðstæöum að þróast á þann veg að
svo framarlega sem óvinirnir
björguöu ekki málinu fyrir hann
riöi á öllu að Makarov næði
árásarmönnunum? Makarov hafði
átt að taka skellinn en uppþotið
breytti því öllu. Nú gat hann ekki
verið annaö en bjargvætturinn.
Raunar var hann tilneyddur. Það
var ekki hægt að koma í veg fyrir
að fréttir af skothríðinni lækju til
umheimsins. Of margir bæjar-
búar styttu sér stundir í skamm-
deginu og léku sér að loftskeyta-
tækjum. Heimurinn allur kæmist í
uppnám og ef árásarmennirnir
næðust ekki um miönætti var hann
viss um aö Politburo myndi missa
kjarkinn vegna lokunarinnar. Ef
það yrði myndu þeir allir lenda á
ruslahaugnum.
Þaö fór hrollur um Stolypin
þegar hann hugleiddi framtíð
sína. Að vísu myndi ferli hans ekki
ljúka jafngrimmilega og á dögum
Stalíns þegar þeir voru slegnir af
sem illa tókst upp; niöurlægingin
yrði ekki jafnaugljós. En hann
fann enga hvöt hjá sér að vera
sendur í útlegö til einhvers fjar-
lægs héraðs, aö því er kallaö var
yfirmaður niöurníddrar lítillar
verksmiðju sem aldrei myndi og
aldrei gæti uppfyllt framleiðslu-
áætlun, þar sem hægt var aö segja
fyrir um fleiri mistök og þau fyrir-
fram ákveðin. 1 sovéska valda-
kerfinu gat hrapiö frá völdum
verið sleipt og hratt. Hann kreppti
hnefana af gremju, sá enga leiö til
að hann gæti haft áhrif á atburöi
næstu tólf tímana, nema andskot-
ans veörinu slotaði.
SKÖMMU EFTIR nón tók aö
lægja og snjókoman minnkaöi.
Skyggnið batnaði og komst upp í
40 eða 50 metra. Peterson mælti
fyrir um að flugskeytahlutunum
yrði skipt niöur á nýjan leik og
sveitin hristi sig, liðkaði stiröa
vööva, bölvaði af gömlum vana og
lagöi aftur af stað. Jafnvel
Howard Smith hafði gefið upp á
bátinn allar tilraunir til aö raka
sig við þessar aðstæður. Hinir
voru þakklátir fyrir það litla skjól
sem tveggja daga skeggbroddar
veittu andliti þeirra.
Þeir komu upp á brúnina 200
fetum ofar en ráðgert haföi veriö.
Jökullinn teygðist svo langt sem
þeir sáu í sléttri snjóbreiðu, aö því
undanskildu að á milli brúnar
hans og þeirra gapti djúp gjá.
„Hann hlýtur að hafa fariö aö
bráðna neðar,” útskýrði Mydland.
Skriðjöklar voru á stöðugri hreyf-
ingu, sendu stóra ísjaka út í
firöina á sumrin, þó þessi jökull
kæmist aldrei að sjávarmáli.
„Auðvitaö, en hvernig í andskot-
anum komumst viö upp á þessa
bannsettu fraktlest?” spurði
Trevinski. „Bíðum við eftir næsta
vetri?”
„Hægan, hægan,” Peterson tók í
taumana. „Við fetum okkur svolítið
neðar.” Trevinski var kannski
brandarakarlinn í sveitinni en hann
kærði sig ekki um að Norðmann-
inum gremdust ummæli hans.
Loks fundu þeir staö þar sem gjáin
á milli klettanna og snævi þakins
íssins var ekki nema 4 fet eða svo á
breidd. Smith tók af sér skíðin og
stökk yfir, skrikaði til hinum megin
en tókst að kiöngrast aftur upp.
Hann rak tein í ísinn og festi öryggis-
línu. Svo varð varfæmi Petersons
ofaná.
„Festið skíðin saman,” skipaði
hann. „Geriðbrú.”
Þannig fest voru skíðin orðin að
tveim mjóum samhliða plönkum.
Einn af öðrum mjökuðu mennimir
sér yfir á fjórum fótum og skíðin
svignuðu undan þunga þeirra.
Sá síðasti sem fór yfir var
Johnson, sjúkraliðinn, sem virtist
afmyndaður kroppinbakur undir
þungum bakpokanum. Hendur hans
vora að ná jöklinum þegar ein skíða-
festingin rann til, ekki mikið en nægi-
lega þó. Skíðið færðist til hliöar, hann
missti jafnvægiö, greip eftir hand-
festu og datt. Öryggislínan um
mitti hans grófst þanin niður í
snjóinn meðan hinir mennirnir
reyndu af alefli að halda henni.
„Vertu kyiT,” hrópaöi Peterson.
„Ýttu þér frá hliðunum á meöan við
togum.” Hann var hræddur um að
reipiö myndi trosna eða annar
maöur kippast niður á eftir Johnson.
Þeir toguðu í reipið og svitnuðu við
að bjarga honum.
„Fyrirgefið, strákar,” tautaöi
hann og skoðaði sig þegar upp kom.
Hann var marinn og skrámaður.
„Getur komið fyrir alla,” sagði
Peterson. „Við skulum leggja aftur í
’ann.”
En Johnson ýtti sér bara klaufa-
lega upp. „Ofursti,” sagði hann og
fór hjá sér, „ég virðist hafa meitt
mig í úlnliðnum. Gæti einhver búið
um hann fyrir mig?” Hann rétti
fram vinstri handlegginn, grettur af
sársauka. „Það var heppni að þr.ð
skyldi ekki vera sá hægri, ha?
Kassinn er í bakpokanum mínum. ”
Millar tók af sér hanskana þrátt
fyrir kuldann, þreifaði á beinunum
og vissi að eitt var brotið, flýtti sér
svo allt hvaö hann gat að búa um úln-
liðinn með aðstoð Burckhardts.
„Svona, félagi,” sagði hann glað-
lega, blés á fingur sína til að koma
hita í þa aftur. „Þetta heyrir alit
ta.”
„Þakka þér fyrir, liðþjálfi.” Peter-
son talaði af heilum hug. Millar var
hress og duglegur. Hann vonaði inni-
lega aö þetta yrði síöasta óhappið, þó
að þetta hefði getað verið andskoti
miklu verra. Johnson gat enn staðiö
á skíðum og séð um loftskeytatæki.
Burckhardt tæki við læknisstarfinu.
Á leiðinni yfir jökulinn, sem var
þægilega auðveld ferð og hallaði
eilítið undan fæti, þó að þeir hefðu nú
vindinn í fangiö, tók að draga úr
bylnum og þegar þeir komu yfir um
var sprungan ekki nema tveggja
feta breið. Mydland fór enn fyrir
þeim og þeir fetuðu sig áfram
meðfram rananum, steinþögöu og
hreyfðu sig gætilega. Longyearbær
var falinn 1800 fet fyrir neðan þá.
Núna vora þeir kannski 6 kílómetra
frá ratsjánni og 4 frá síðasta
áningarstað. Klukkan var rúmlega
fjögur síðdegis og Virginia Ridge-að-
gerðin var næstum komin á hástig.
RATSJÁIN VAR á fjögurra hjóla
felulituðum bíl með hliöardyr og tvo
stóra, sporbaugótta loftnetsdiska.
Annar var settur upp framan á vagn-
inn eins og jarðýta úr víravirki og
mat hæð flugvéla sem komu að.
Hinn var á þakinu og snerist
fimmtán sinnum á mínútu með lágu
vélarsuöi. Uppi yfir þessu þakloftneti
var löng lárétt stöng. Aðalloftnetið
fylgdist með flugvélum en stöngin
sendi út merki sem „spurði” tæki í
flugvélinni sem nefnt var transpond-
ari. Ef flugvélin var vinsamleg
svaraði transpondarinn sjálfkrafa.
Ef ekkert svar barst eða rangt svar
var reiknað meö að flugvélin væri
óvinveitt. Kerfið var kallað aö
„þekkja vin eða fjanda” og starfaði á
svipstundu.
Áður en vagninn haf ði verið fluttur
upp með þyrlu haföi verið mokað
upp haugi af möl og steinum til að
gera pall og nú stóð bíllinn á þessari
snjóþúst með kaplaröð sem lá að
honum frá suðandi og hreyfanlegum
rafli og aðrirtil að þýöa upplýsingar
28. tbl. Vikan 43