Vikan - 20.12.1994, Qupperneq 42

TEXTI: ÞÓRDÍS BACHMANN / UÓSM.: BRAGI ÞÓR JÓSEFSSON
Á alfræðidiskinum Encarta er 29 binda gagnasafn sem skiptist í 26
þúsund greinar, teikningar, Ijósmyndir og myndbönd, allt litskreytt og
frábærlega uppsett.
á skjánum og lesinn þular-
texti heyrist úr hátölurum.
Einnig má sjá stutta filmu um
hvert dýr, sem sýnir hvernig
dýriö veiðir, ver sitt svæði
eða vinnur í hópi. Hljóðið,
sem hvert dýr gefur frá sér
heyrist skírt og greinilega og
þess má geta að hljóðsetn-
ing diskanna er betri en í
mörgum kvikmyndum.
Næst má velja dýr eftir
byggð; má bjóða þér að sjá
skógardýr, heimskautadýr,
eyðimerkurdýr eða sjávar-
dýr? Við skoðum kóralrif
sem búsvæði í útrýmingar-
hættu og lítum í leiðinni á allt
lífríki þess en mikil áhersla
er lögð á umhverfis- og lífrík-
isvernd í efni disksins.
UNDRAHEIMAR
MARGMIÐLUNAR
Svakalega er hún fljót,
segja börnin þegar
köngulóin skellir upp
vefnum á örskoti. Fuglatíst
heyrist í fjarska; maður sér
daggardropana á trjáberkin-
um. Gönguferð í sveitinni að
sumarmorgni? Nei, villidýra-
diskurinn „Dangerous Creat-
ures“ frá Microsoft, til að
stinga i geisladrifið á einka-
tölvunni.
Geisladrifið og hugbúnað-
urinn gera einkatölvuna að
miðdepli upplýsinga og
skemmtana á heimilinu.
Margmiðlunartæknin fær
tölvuna til að höfða til fleiri
skilningarvita en hún gerði
áður. Sjónvarpstæknin ruddi
brautina en þar er áhorfandi
algerlega óvirkur. Einkatölv-
an og tölvuleikir komu næst,
en í leikjum verður þátttak-
andi að fylgja forriti leiksins
nákvæmlega. í margmiðlun
er virkni þátttakanda mun
meiri en áður hefur þekkst,
því við höfum ekki áður haft
miðil sem býður upp á gagn-
kvæm tjáskipti. Höfðingleg
gjöf Sony til Þjóðarbókhlöðu
var einmitt í formi margmiðl-
unar; 60 geisladiskar með
alfræðiefni.
Tölvan, sem ég vel til að
kanna undraheima marg-
miðlunar með, er AST Bravo
LC frá EJS, með geisladrifi
og 15 tommu skjá til þess að
dýröin njóti sín sem best.
Hljóðgæðin eru ótvíræö;
bæði hugbúnaður og
Orchid-hátalararnir skila
sinu.
Viðtökur tölvukynslóðar-
innar sýna að margmiðlun er
komin til að vera. Banda-
ríska fyrirtækið Microsoft er
stærst í hugbúnaðariðnaði
og nýir landvinningar eru þar
daglegt brauð. Margmiðlun
er vaxandi skriða og þeir,
sem gerst þekkja til, vita að
sá hugbúnaður, sem okkur
býðst núna, skimar aðeins
toppinn á ísjaka möguleik-
anna. Til marks um það er
þróunin á alfræðibók Micro-
soft, Encarta, milli áranna
’94 og ’95, en bókin er end-
urskoðuð regluiega og færð
til nútímalegra horfs.
LEIKUR AÐ LÆRA
Á dýradisknum má byrja á
því að skoða Atlasinn og
velja sér dýr eftir heimshluta.
Lestexti og Ijósmyndir birtast
Vissirðu, að þegar skrölt-
ormur skröltir, ertu kominn
of nálægt og hann er að
vara þig við? Ef þeirri við-
vörun er ekki sinnt, er lík-
legt að hann bíti - og bitið
getur verið banvænt. Það er
auðvelt að lifa sig inn í
svona upplýsingar á köldu
vetrarkvöldi við heimskauts-
baug, búsvæði ísbjarna og
hvala.
í valmynd sem heitir leið-
sögumenn er boðið upp á
Amazonævintýri, Afríkusaf-
ari, heimskupör sem fólk
fremur á ferðalögum (ekki
klappa bjarnarunguml), köf-
un viö kóralrif, indíánasögur
og margt fleira.
Dýrin má velja eftir staf-
rófsröö, eða úr myndasafni.
Ein valmynd kallast vopn;
undirflokkar hennar eru
skoltar, eitur og klær.
„Mig langar til að skoða Afr-
íku núna,“ segir snáöinn
minn. Hann er níu ára en
hefur Windows-vinnuna
betur á valdi sínu en ég,
eins og vera ber af þessari
tölvukynslóð. Hann kallar
fram heimsálfuna sína og
sýnir mér uppáhaldsdýrið
mitt, fílinn, baða sig með
unga sínum. Við vatnsbólið
sjáum við zebradýr, gíraffa
og fíla að leik. Allt er þetta
sýnt á stuttu myndskeiði.
Það er leikur að læra nátt-
úrufræðin þegar hægt er að
bjóða upp á svona stuðn-
ingskennslu. Ég sé fyrir mér
rykfallna tölvuleiki og
sprenglærðan strák en einn
af mörgum kostum hugbún-
aðarins er sá að honum
tekst að gera námið ein-
staklega skemmtilegt og
meira spennandi en nokkra
leynilögreglusögu. „Danger-
ous Creatures" diskurinn
kostar 5.600 kr. hjá EJS.
Kvikmyndaaðdáendur
taka „Cinemania“-disknum
tveimur höndum en hann
inniheldur lista yfir flestar
kvikmyndir kvikmyndasög-
unnar, stjörnugjöf Leonards
Maltin og gagnrýni Pauline
Kael og Roger Eberts, mik-
ilsvirts sjónvarpsgagnrýn-
anda vestra. Umsögn Eberts
er löng og ýtarleg, auk þess
sem hann veltir fyrir sér því
sem hefði getað orðið og fer
fram og til baka í ferli leik-
stjórans.
Þá eru ótaldar Ijósmyndir
úr fjölmörgum bíómyndum
og tónlist og valdar setning-
ar úr öðrum. Við getum heyrt
játningu tölvunnar Hals úr
2001 og heyrt einkennistónl-
ist sömu myndar, Also
Sprach Zarathustra eftir
Richard Strauss. Við heyrum
Gene Kelly syngja ’Singin’ in
the Rain’ úr samnefndri
mynd frá 1952 og getum
kallað fram lista yfir alla til-
nefnda til Óskarsverðlauna
frá upphafi.
Kirsuberið er valdir bútar
úr nokkrum stórmyndum
sögunnar. Hér má sjá Scar-
lett slá Rhett utan undir í Á
hverfanda hveli og elskend-
urna í Casablanca kveðjast.
MYNDSKREYTT
MENNINGARSAGA
Fróðleiksgildi alfræðidisksins
Encarta er ótvírætt. Á hon-
um er 29 binda gagnasafn
sem skiptist í 26 þúsund
greinar, teikningar, Ijósmynd-
ir og myndbönd, allt litskreytt
og frábærlega uppsett.
Encarta er dæmi um marg-
miðlun eins og hún gerist
best og lagskiptingin nýtur
sín út í æsar.
Myndskreytta mannkyns-
42 VIKAN 12. TBL. 1994