Vikan - 20.12.1994, Blaðsíða 64

SALRÆN SJONARMIÐ
hyldýpi glötunar. Huglæg af-
staða hans þarf að breytast.
OFBELDI OG LÆKNING
Stebba spyr hvort hægt sé
að lækna ofbeldishneigð
fólks eins og áfengissýki.
Málið er að áfengisástríðan
verður ekki beint læknuð
þótt við leitum okkur hjálpar
við að vinna á fyrirferð henn-
ar í lífi okkar og tilveru. Um
er að ræða sjúkdóm sem
hægt er að halda niðri með
til þess gerðum aðgerðum
og heppilegri hugarfars-
breytingu. Hann lifir jafnt
sem áður áfram blundandi í
manneskjunni þótt halda
megi einkennum hans niðri.
Sá, sem einu sinni hefur orð-
ið áfengisbölinu að bráð og
komist yfir það með réttri
leiðsögn, má aldrei líta á sig
sem læknaðan sökum þess
að einungis er hægt að
halda einkennum sjúkdóms-
ins niðri með því að bragða
ekki áfengi. Hann gýs upp á
svipstundu aftur með fyrra
afli ef neytandinn dettur í
það aftur og trúir því að
hann sé læknaður og geti
óhræddur drukkið.
ÓVIÐEIGANDI
BARSMÍÐAR
HÚÐFANTANNA
Sama er með ofbeldis-
hneigingar fólks. Ef þær,
með leiðsögn og sálfræði-
og geðlæknismeðferð, eru
yfirunnar þá þýðir það alls
ekki að berjandinn við vissar
aðstæður geti ekki misst
stjórn á hegðun sinni og orð-
ið laus höndin. Það, sem
hægt er að
gera, er að
auka skilning
húðfantsins
á því að of-
beldi er óvið-
eigandi at-
ferli og órétt-
lætanlegt og
á upphaf sitt
í hugsana-
skekkjum og
röngu sið-
ferðis- og
hegðunar-
mynstri
lemjandans.
Endanlega
verðum við
sjálf að taka
ákvörðun um
að beita ekki
aðra ofbeldi
en ekki aðrir
fyrir okkur.
Vinsamlegast handskrifið
bréf til Jónu Rúnu og
látið fylgja fullt nafn og
kennitölu, ásamt
dulnefni. Svörin byggjast
á innsæi Jónu Rúnu og
rithandarlestri og því
miður alls ekki hægt
að fá þau í einkabréfi.
Utanáskriftin er:
Jóna Rúna Kvaran
Kambsvegi 25,
104 Reykjavík
LÉLEG
SIÐFERDISKENND OG
ÖNNUR MEINVÖRP
Hugarfarsbreyting er auð-
vitað viss lausn og upprætir
sem betur fer oft rangt atferli
berjandans. Vart er þó hægt
að tala um eiginlega lækn-
ingu, fremur aukin skilning
húðfantsins á því að athæfið
er siðferðislega rangt og
þjónar engum tilgangi öðrum
en að beygja þolandann
undir rangan vilja lemjand-
ans. Ef okkur skortir siðferð-
issjónarmið, sem eru heil-
brigð og heilsteypt, getum
við orðið til þess að beita
aðra ósæmilegu atferli eins
og t.d. hvers kyns ofbeldi og
þá jafnvel þrátt fyrir allar
meðferðir og tilraunir til hug-
arfarsbreytinga.
VÍMUGJAFAR OG
ÖNNUR MEINVÖRP
Sama á við áfengissýkina;
það er ekki nóg að fara í
meðferð því ef hugur fylgir
ekki máli þá gerist ekki neitt
raunhæft og endanlegt í af-
stöðu okkar til á fengis og af-
leiðinga þess á líf okkar og
tilveru. Sá, sem einu sinni
hefur misnotað áfengi og
lent í hremmingum sökum
þess, á ekki að nota það
framar. Sama gildir um of-
beldi. Sá sem einu sinni hef-
ur beitt því fyrir sig á ekki að
verða sjálfur til að skapa
skilyrði á slíku framferði með
því að nota t.d. vímugjafa
eins og áfengi til að slæva
dómgreind sína og siðferðis-
kennd. Hvort tveggja hlýtur
að hverfa út úr lífi fólks ef
það ákveður að slíkt sé
nauðsynlegt. Það er ekki
hægt að taka ábyrgð á okkur
eða fyrir okkur að þessu leyti
og engin lækning er til við
þessum meinvörpum nema
sú sem liggur í okkar eigin
huga.
PRESTUR,
SÁLFRÆÐINGUR OG
BÖRNIN
Eðlilega veltir Stebba
framtíð barna sinna fyrir sér
og óttast að heimilisbölið
geti skaðað þau sem mann-
eskjur. Það er auðvitað
margsönnuð staðreynd að
þau börn, sem alin eru upp á
heimilum þar sem bæði of-
beldi og áfengi fær að við-
gangast í óhófi, eiga mjög
erfitt andlega sem félags-
lega. Þau skaðast því vissu-
lega á ýmsa vegu ef heimil-
isfriðurinn er hverfull og ef á
bak við öll samskipti þeirra
við þeirra nánustu liggur ótti
og áþján. Trúlegt er að bæði
prestur og sálfræðingur geti
bent Stebbu á hvernig hún
geti hugsanlega varið börnin
fyrir þessari áþján. Hvort
börnin hafa þegar skaðast
varanlega getur enginn skor-
ið úr um, nema sá sem hefur
fagþekkingu.
EIGA Í VÖK AÐ
VERJAST
Stebba getur ekki breytt
manninum, það gerir hann
sjálfur, en hún getur reynt að
vernda börnin sín fyrir
mögulegu tjóni af völdum
föðurins með hjálp þeirra
sem gjörþekkja svona
vanda. Það er þó sannað
mál að börn, sem alast upp í
andrúmslofti áfengisbölsins,
eiga í vök að verjast heima
og að heiman. Þessi börn
eru varla nein undantekning
frá þeirri staðreynd. Þessi
börn eru m.a. svipt æsku
sinni, sjálfsvirðingu og ör-
yggi og lifa stöðugt í skjóli
ótta, ofbeldis og óöryggis,
sem er mjög alvarlegt og
ranglátt, auk þess að vera
vanvirðandi.
ÞAR SEM RÍKIR SÁTT
OG SAMLYNDI
Heimili, sem eru menguð
af áfengi, eru alltaf í upp-
lausn og þar ríkir afbrigði-
legt ástand þannig að á
slfku heimili fær enginn grið
sökum þess að hvers kyns
hætta er stöðugt yfirvofandi
og nánast alltaf til staðar
þar sem óreglan leikur
lausum hala. Við eigum
ekki að bjóða börnunum
okkar upp á óöryggi eða of-
beldi. Við eigum mun frem-
ur að búa þeim góð heimili
þar sem ríkir sátt og sam-
lyndi en ekki ótti, ofbeldi og
annarálíka hryllingur. Lengi
býr að fyrstu gerð. Við vit-
um það að börn læra það
sem fyrir þeim er haft. Við
getum ekki verið viss um að
barn, sem elst upp við of-
beldi og óreglu, taki ekki
upp svipaða ósiði í sam-
skiptum þegar það vex úr
grasi.
HAFNA REFILSTIGUM
VANDRÆÐA
Best er því að bjóða ekki
börnunum okkar upp á neitt
það í samskiptum sem er
óheillavænlegt og öfug-
snúið einmitt vegna þess
að slíkt hefur áhrif og við
vitum það ekki fyrr enn á
reynir hvernig þau áhrif
geta orðið. Vitanlega eru til
einstaklingar í þessu ágæta
samfélagi sem alist hafa
upp við ömurleg lífsskilyrði
en hafa samt, þrátt fyrir þá
staðreynd, orðið fyrirmynd-
arfólk síðar. Það breytir þó
ekki þeim sannleika að
enginn getur séð hvaða
lífsstíll bíður þess barns
síðar sem fer út í lífið þjak-
að og þreytt með lélega
sjálfsímynd og brostna
framtíðarsýn, sökum óreglu
foreldra sinna. Slíkur ein-
staklingur verður í raun að
vera mun staðfastari en
aðrir og ákveðinn í að velja
ekki sömu refilstigu vand-
ræða og foreldrar hans
gerðu.
ÁFENGISBÖL OG
HÁTÍÐIR
Ef við íhugum að lokum
fullyrðingar Stebbu um þá
staðreynd að maðurinn
hennar sé afar slæmur
gagnvart heimilisföstum á
hátíðum þá er ýmislegt við
þá staðreynd að athuga.
Hvernig má það vera að
nokkur maður skuli velja
mikilvægustu hátíðir innan
kristninnar til að kvelja fjöl-
skyldu sína og gera henni
ókleift að vera til. Það sam-
ræmist auðvitað ekki boð-
skap Jesú Krist að gera
ástvini sína óhamingju-
sama - og það vitum við
öll.
LÍFID ER DÝRMÆTT
Við reiknum með því að
það sé réttur allra manna að
fá að hafa frið fyrir ranglæti
við allar aðstæður. Maður
Stebbu hefur engan siðferð-
islegan rétt til að bregðast
sínu fólki. Þetta er, að því er
virðist, ágætur maður og
verður því að láta sér segj-
ast. Við eigum öll þann rétt
að fá að vera í friði fyrir
sjálfsskaparvítum annarra.
Eða eins og djúpvitra konan
sagði. „Elskurnar mínar.
Vonandi líður ykkur vel eft-
ir að hafa gert upp við ykk-
ur að lífið er það dýrmæt-
asta sem við eigum og við
ættum ekki án umhugsun-
ar að kasta því í fang þess
tilkomulitla en tortímandi
trölls sem áfengið í raun
er.“
Með vinsemd, Jóna Rúna.