Menntamál - 01.03.1951, Side 26

18
MENNTAMÁL
Á aðferð þessari eru, svo sem alkunnugt er, ýmsir ann-
markar. Þó er athugandi, að allt þetta fólk hafði nokkra
þjálfun í að líta á sálfræðileg viðfangsefni og skoða í eigin
barm, skal slíkt þó ekki ofmetið. Mjög margt er dregið
undan af ásettu ráði í slíkum skriftamálum, en reynsla
mín er sú, að vísvitandi ranghermi um þau efni, er máli
skipta, séu fremur fágæt. Af því leiðir þó ekki, að allt, sem
frá er greint, sé hlutlæg sannindi, heldur hitt, að það komi
fram, er menn hafa fyrir satt.
Guðmundur Bjarni komst að eftirfarandi niðurstöðum:
a) Tíðasta tilefni reiði er einhvers konar minnkun,
er einstaklingurinn bíður, hann er lítilsvirtur í orði eða at-
höfn, gys er gert að honum og hann gerður hlægilegur eða
sæmd hans skert á eina eða aðra lund. Af þessu er ein-
sætt, að það ræðst mjög af uppeldi manna, hvað þeim
verður að óvildarefni.
í öðru lagi er talinn ýmiss konar mótgangur í kynferð-
ismálum, og er þeirra atriða getið með mestum napurleik.
í þriðja lagi er talin ósanngirni í garð einstaklingsins,
án þess þó að minnkun komi til.
í fjórða lagi er talin ósanngirni í garð annarra.
f fimmta lagi eru talin tilefni, sem valdið hafa einstakl-
ingnum auknum erfiðleikum, fyrirhöfn og sársauka.
í sjötta lagi eru taldar athafnir, sem brjóta í bága við
mannúðarhugsjónir einstaklingsins, þótt hann bíði ekkert
tjón af þeim sjálfur. Eru óljós mörk milli þessa flokks og
fjórða flokks, sem áður var talinn.
Þá koma fram ýmis fleiri atriði, er ekki verður skipað
í flokk.
b) Reiðin eða óvildin beinist einkum að lifandi mönnum,
og skýra níu af hverjum tíu frá henni, og er það hlutfalls-
lega tíðast.
Næst er talin óvild á dýrum, námsgreinum, dauðum hlut-
um, sögupersónum, einstökum þjóðum, eiginleikum manna,
þjóðfélagsstofnunum, þjóðmálastefnum og áfengi.