Menntamál - 01.03.1951, Síða 33

MENNTAMÁL
25
með því að draga ályktanir af mörgum athugunum. Nem-
endur æfast í að finna hið algilda með því að draga álykt-
anir af mörgum einstökum athugunum, en slíkt starf hug-
ans bíður þeirra oft síðar á ævinni. Þeir læra það, að ná-
kvæmar athuganir eru skilyrði fyrir réttum ályktunum,
og þeir fá hvatningu til að leita orsakasambands, þegar
þeir sjá viðburði náttúrunnar gerast.
Árangur athugananna og fræðilegrar vinnslu þeirra
verður þekking áunnin fyrir starfsemi, sem er dýrmæt
um uppeldisáhrif. En við það bætist, að þekking í grein-
um náttúrufræðinnar, sem fengin er fyrir vinnu nemenda
sjálfra, er samfara meiri áhuga og því varanlegri en
þekking, sem fengin er við munnlega fræðslu eða með bók
að grundvelli.
Við kennslu í eðlisfræði verða athuganir nemenda sjálfra
og vinnsla þeirra athugana grundvöllur þekkingarinnar,
sem þeir afla sér. Þetta er ekki því til fyrirstöðu, að stuðzt
sé við bók vegna samhengis og yfirgrips efnisins, en bókin
má ekki verða aðalgrundvöllur fræðsluviðtöku.
Þær skoðanir, sem hér eru settar fram, munu nú almennt
viðurkenndar af þeim, sem við skóla fást. Umtalsmálið
verður, hvernig vér eigum að samræma kennsluna í eðlis-
fræði við þær.
Fyrst þarf oss að verða það ljóst, að ,,krítareðlisfræðin“
getur ekki fullnægt kröfunum um æfingu í athugun eða
verið grundvöllur réttrar fræðsluviðtöku. Helztu sýnigögn-
in mega ekki vera teikningar, heldur á að skoða hlutina
sjálfa með eiginleikum þeirra og starfandi náttúruöfl.
Margar ástæður eru til þess, að „krítareðlisfræðin" er
svo lífseig, og því miður er víðs fjarri, að henni sé útrýmt
enn. Hún getur veitt nokkura yfirborðskennda þekkingu,
sem hægt er að skila við prófborðið; hún gerir ekki miklar
kröfur, hvorki til kennara, kennslustofu né áhaldasafns,
og hún veitir auk þess færi á því að fara yfir og berja inn í
nemendur tiltölulega mikið efni á skömmum tíma, svo að