1. maí - Reykjavík - 01.05.1936, Blaðsíða 10

1. MAÍ
6
gaf loforð, sem höfðu þau áhrif, að
helzt leit út fyrir uppreist innan fas-
istasveitanna.
í desembermánuði kom fyrir óvænt
atvik. Cesare Rossi, fyrrverandi blað-
stjóri Mussolini, sem var einn þeirra
er Mussolini með köldu blóði hafði
fórnað til þess að bjarga sjálfum sér,
skrifaði minningar, sem eftir króka-
leiðum komust í blöðin. í þessum
minningum lýsti Rossi því yfir, að
Mussolini væri sjálfur ábyrgur fyrir
öllum þeim hermdarverkum og morð-
um, sem samverkamenn hans hefðu
framið.
Sannkallað fárviðri brauzt út. All-
ir aðrir en fasistar yfirgáfu stjórnina.
Einræðið virtist að falli komið. En
allt í einu breytti Mussolini um starfs-
aðferðir. Það var óhugsanlegt að
reyna að vinna andstöðuflokkana til
hlýðni, á kostnað einingar fasistanna.
í fleiri vikur hafði herdeildum ver-
ið safnað saman kring um Rómaborg,
og nú ákvað Mussolini að láta skríða
til skarar. Gamlárskvöld 1924 gaf
stjórnin út tilkynningu um, að öll
blöð og rit andstæðinga stjórnarinn-
ar væru bönnuð, að þeir sem væru
grunaðir um að vera andfasistar yrðu
sviftir borgaralegum réttindum. Til-
skipanir voru gefnar út um fjölda
handtökur, um alla Ítalíu.
3. janúar, á hinu nýja ári, gekk
Mussolini fram fyrir skjöldu í þing-
inu, og nú reyndi hann ekki lengur
að breiða yfir þátttöku sína í ofbeldis-
verkunum. Hann tók einn ábyrgðina
á sig: ,,Menn segja, að fasisminn sé
bylgja villimennsku, sem hafi skollið
á þjóðina. Menn kalla okkur ræning.ja
og glæpamenn. Menn efast um sið-
gæði fasistahreyfingarinnar. Gott og
vel. Eg lýsi því hér með yfir, fyrir
þessari samkundu, og fyrir augum
alls hins ítalska fólks, að eg, eg einn,
tek á mig alla siðferðilega ábyrgð á
því, sem gerzt hefir. Hafi fasisminn
ekki verið annað, en laxerolía og
kylfur, en ekki mikillátur og stórhuga
ákafi bezta hlutans af ítölskum æsku-
lýð, þá tek eg á mig ábyrgðina. Ef að
fasistarnir eru flokkur glæpamanna,
þá er eg foringi þeirra. Ef að allt of-
beldið hefir verið afleiðing hins sögu-
lega, pólitiska og siðgæðislega and-
rúmslofts, þá hvílir ábyrgðin á mér.
þar sem eg hefi strax, eftir þátttöku
okkar í stríðinu, með starfsemi minni
skapað þetta andrúmsloft. Þegar tvær
höfuðskepnur, sem ekki er hægt að
sameina, eigast við, þá er það mátt-
urinn, sem ræður úrslitunum. Þið get-
ið verið vissir um, að innan 48 stunda
frá þessari ræðu er ástandið örugt“.
Hvað þetta snerti hafði hann á réttu
að standa, því að frá og með þessari
ræðu var fullkomið einræði á Ítalíu.
En orðin, sem Matteotti sagði síðast
við morðingja sína og þeir skýrðu frá
eftir að Mussolini hafði einnig svikið
þá, lifa enn, og munu áður en langt
um líður lýsa ítölsku þjóðinni yfir í
nýtt þjóðfélag:
„Þið getið myrt mig, en hugsjón
jafnaðarstefnunnar getið þið aldrei
drepið“.
Alþýðuæskan
býr sig undir hagsmuna-
baráttuna í félögum ungra
jafnaðarmanna. Þau eru
starfandi þáttur í alþýðu-
samtökunum.