1. maí - Reykjavík - 01.05.1936, Blaðsíða 48

1. MAI
44
ókunnar tilfinningum og hugsunum,
venjum og siðum hvorrar annarar, eins
og þær lifðu sín á hvoru jarðbelti eða
byggju sín á hvorri reikistjörnu. Þær
hafa skapast hvor á sinn hátt, orðið
til undir ólíkum skilyrðum, lifa á mis-
munandi fæðu og er stjórnað eftir
ólíkum lögum“.
Þessi áhrifaríka lýsing er gefin um
1840 af Benjamin Disraeli (í „Sybil
or the two Nations“), er síðar varð
forsætisráðherra íhaldsins á Englandi.
Þróunin hér á íslandi hefir orðið á
sömu lund. Sjálfstæðisbarátta þjóð-
arinnar var háð af fátækum bændum
og fiskimönnum sameiginlega, en
danskir selstöðukaupmenn og meiri
hluti konunglegra embættismanna
STÓð gegn frelsiskröfum þjóðarinnar,
,eða m. ö. o. ráku erindi kúgaranna.
Þjóðinni þokaði áfram, áleiðis til
fullkomins sjálfstæðis, hverjum áfang-
anum var náð á fætur öðrum, og þeim
stærsta 1918. Hér verður ekki rakinn
þessi söguþáttur íslenzku þjóðarinn-
ar, en síðustu árin, sem þessi barátta
stóð yfir, óx hér upp í landinu inn-
lend borgarastétt.
Jafnframt því, sem þjóðin losaði sig
undan oki erlendrar þjóðar, skiptist
þjóðin sjálf í kúgara og kúgaða eftir
lögmáli kapitalismans, þess skipulags,
er nú ræður 5/o h’utum heimsins.
Alþýðan í landinu hafði fengið nýtt
viðfangsefni í sinni sjálfstæðisbaráttu,
það var viðnámið gegn sínum nýju
kúgurum — samlöndum sínum, borg-
arastéttinni.
Og alþýðan skildi þetta, að vísu
nokkuð mismunandi vel, eins og varn-
arráðstafanir hennar bera órækt vitni
um, en skilningur var samt fenginn á
því, að þótt þjóðin hefði nær einhuga
staðið í frelsisbaráttunni út á við, þá
var hún sjálf í raun og veru að skipt-
ast í tvo ólíka hópa.
Bændurnir íslenzku höfðu í kring-
um 1880 hafið stofnun sinna eigin
verzlunarfélaga, neytendasamtökin,
sem á viðskiptasviðinu urðu varnar-
og sóknartæki gegn dönsku selstöðu-
verzlununum og síðar gegn okri inn-
lendu kaupmannastéttarinnar.
Verkamennirnir við sjávarsíðuna
stofnuðu sín eigin hagsmunafélög til
varnar og sóknar gegn ágangi og yfir-
troðslum atvinnurekenda, og megin-
kjarni þeirrar stéttar, sem áður stóð
í Sjálfstæðisflokknum — gamla ■—
myndaði nú Alþýðuflokkinn.
Arftaki Sjálfstæðisflokksins ■— þess
er einn hefir borið það nafn með
réttu —, er því Alþýðuflokkurinn.
Þetta hefir borgarastéttinni sviðið
mjög sárt, og hefir vitanlega notað
öll hugsanleg ráð til þess að rægja
Alþýðuflokkinn frá þjóðernislegu sjón-
armiði, og reyna að slá á þessar til-
finningar hjá alþýðunni með skrumi
og blekkingum allskonar. Má t. d.
nefna núverandi flokksheiti íhaldsins
og tilraun þess með stofnun nazista-
deildarinnar.
Helzt hefir Alþýðuflokknum verið
borið það á brýn, að hann fylgdi al-
þjóðastefnu og væri því óþjóðlegur
í eðli sínu.
Þó að þessar ásakanir séu rökleys-
ur einar, er þó rétt að líta á þær, og
draga fram viðhorf verkamannsins og
alþýðufólksins til þjóðernismálanna.
Frá upphafi vega hafa Alþýðu-
flokkarnir borið fram kröfuna um
sjálfsákvörðunarrétt þjóðanna og stutt
þá stefnu eftir megni. Má í því sam-