Alþýðublað Hafnarfjarðar - 15.12.1962, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
Björn Þorsteinsson sagnfræðingur:
Miói vegurinn
Síðastliðið ár ferðuðust með
strætisvögnum milli Hafnarfjarðar
og Reykjavíkur rúmlega 900 þús-
undir manna. (Áætluð tala eftir
farmiðum: 915.829.) Sama ár fóru
um 10 þúsund bifreiðir til jafnað-
ar á dag yfir brúna á Fossvogslæk.
Mest umferð var um verzlunar-
mannahelgina í byrjun ágúst, en
þá fóru um 15.600 bifreiðir á dag
yfir lækinn. Um þann hluta vegar-
ins hafa því farið rúmlega hálf-
fjórða milljón ökutækja á árinu
eða a. m. k. rúmlega 7 milljónir
manna, ef gert er ráð fyrir, að hvert
farartæki hafi a. m. k. tvo menn
innanborðs, ekil og farþega, en það
mun vera allt of lág tala. Strætis-
vagnarnir fara 50 ferðir fram og
aftur alla virka daga, en þar við
bætast aukavagnar kvölds og
morgna. Þeir munu því fara um
100 einstakar ferðir milli borganna
á hverjum sólarhring. Samkvæmt
farmiðasölunni ættu að vera um
25 menn í hverjum vagni til jafn-
aðar. Þeir, sem fara um Fossvogs-
brúna, eru auðvitað ekki nærri all-
ir einungis á ferðalagi milli Reykja-
víkur og Hafnarfjarðar. Leið
margra liggur í Kópavog, suður á
Álftanes, og býsna margir sækja á
Suðurnesin, en þeir, sem að sunnan
koma, eru sumir að koma úr Kópa-
vogi. Samt sem áður mun það ekki
of í lagt, að milli Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur ferðist rúmlega mill-
jón manna á ári, eða nær sexföld
tala allra íslendinga.
Vegurinn, sem á að anna allri
þessari umferð, er fyrir löngu orð-
inn allt of mjór, auk þess sem hann
er bæði holóttur, óþarflega hlykkj-
óttur og bráðhættulegur í frosti,
snjó og regni. Það ætti alls ekki að
taka yfir 12 til 15 mínútur að kom-
ast milli Reykjavíkur og Hafnar-
fjarðar á okkar dögum, en ferða-
lagið tekur venjulega um 25 mín-
útur og oft talsvert lengri tíma.
Um milljón manns eyðir því um
10.000.000 mínútum eða 16.666
klst. og 40 mín, eða rúmum 20.833
átta stunda vinnudögum á ári í
óþarfa silagang á þessari leið. Ef
einhver heldur, að hér sé um
hæpna útreikninga að ræða, þá er
þess að minnast, að það er ekki
ein milljón, heldur a. m. k. 7 millj-
ónir, sem leggja að einhverju leyti
leið sína um Hafnarfjarðarveginn,
meðan jörðin er að silast sporbaug
sinn í kringum sólina.
Slæmir vegir í þéttbýli eru dýrir
á okkar tímum. í hvert sinn, sem
við silumst milli Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur, erum við að greiða
vegatoll hinnar ólögðu brautar, án
þess að þau útgjöld komi að nokkru
gagni. En seinagangur er ekki að
öllu leyti neikvæður. Hann gefur
ferðamönnum m. a. tóm til þess
að athuga umhverfið, þegar sessu-
nauturinn er ekki allt of skemmti-
legur og aðlaðandi.
Meistaraverlt náttúrunnar.
Leiðin liggur úr Hafnarfirði, ein-
hverju sérkennilegasta bæjarstæði
hér á landi. Náttúran hefur gert
frumdrætti að dálitlu listaverki
upp frá höfninni, og það er vand-
meðfarið eins og öll verk sinnar
tegundar. Helztu hlutar þess eru
hraun, lækur og hamar. Elvert
þeirra býr yfir sérstökum töfrum,
sem mannanna verk eiga að lúta,
en ekki eyðileggja. Það er hægt að
ganga þannig frá hlutunum í þess-
um bæ, að hraundrangarnir séu að-
eins ljótir og leiðir farartálmar,
sem skaga svartir og hálfbrotnir út
í göturnar, gjóturnar séu óþverra-
holur, og lækurinn falli í óyndis-
legum sementsstokk til sævar. Þótt
Hafnfirðingar kannist við slík fyr-
irbrigði og þekki hverfi, þar sem
hverju húsinu er troðið að öðru,
svo að eitt rekur sig á annars horn,
og göturnar eru furðulegir kráku-
stígir, þá blasir víðar við sjónurn
smekkvísi og umhyggja fyrir verk-
um skaparans. En bærinn á eftir
að vaxa mikið. Það er ekki of í
lagt, að á svæðinu Hafnarfjörður—
Reykjavík muni búa um 180 þús.
manns árið 2000, ef engin sérstök
ógæfa sækir okkur heim. Það er
jafnvel sennilegra, að um aldamót-
in muni búa á þessu svæði rúm-
lega 200 þúsundir manna. Hafnar-
fjörður mun eflaust eiga eftir að
gera betur en tvöfaldast að íbúa-
tölu á næstu 38 árum. Framtíðar-
áætlanir um skipulag bæjarins
verður að gera á grundvelli þess,
að hér rísi upp stórborg einhvern
tíma. Hún mun m. a. teygja sig
yfir hraunið meðfram nýja vegin-
um, upp Setbergshlíðina og inn
hraundalinn. Þar á lækurinn og
umhverfi lians að vera mesta borg-
arprýðin, tjarnir og trjágarðar. —
Einnig mun byggð þéttast um Jó-
fríðarstaðaland frá Skuld og suður
og austur dalinn meðfram Grænu-
grófarlæk.
Ferfcettir skipulagsstjórar.
Hér er ekki ætlunin að dveljast
einkum við framtíðina, heldur
hyggja lítið eitt að fortíðinni.
Hafnarfjörður er með elztu verzl-
unarhöfnum á landi hér. Fjörður-
inn verður aðalhöfn landsins á 15.
öld og heldur því sæti að mestu
frarn á daga Skúla Magnússonar.
Skúli gamli bjó í Viðey og vildi
hafa innréttingarnar sínar, nýsköp-
unarfyrirtækin, sem hann stofnaði,
sem næst sér. Það var upphaf
Reykjavíkur. Við verðum að fyrir-
gefa honum staðarvalið, af því að
honum gekk gott eitt til.
Hér í firðinum mun lútherskt
kirkjuhald eiga upphaf sitt á ís-
landi, hér sló fyrsti íslenzki kaup-
maðurinn tjöldum og hér hófst raf-
væðingin á íslandi hjá honum
Reykdal. Þótt Hafnarfjörður væri
svo mikilvægur verzlunarstaður á
15. og 16. öld, að erlendir kaup-
menn þreyttu hingað kappsiglingu
á hverju vori, þá gerðu íslending-
ar seint nokkuð til þess að greiða
fyrir samgöngum hingað á landi.
Sauðkindin var lengi helzti skipu-
lagsmeistarinn á íslandi og vega-
málastjóri.
í Landnámu segir, að „sumir
þeir, er fyrstir komu út, byggðu
næstir fjöllunum og merktu að því
landkostina, að kvikfé fýstist frá
sjónum til fjallanna". Feðurnir
frægu treystu auðheyrilega betur
framsýni sauðkinda sinna en eigin
dómgreind og létu stjórnast af sjón-
armiðum þeirra til landgæða og
búsældar við bólstaðaval. Jafnvel ís-
lenzkir stórhöfðingjar eins og bisk-
uparnir eltu forystusauðina upp í
afdal norðan lands og upp fyrir öll
stórvötn syðra. Til Skálholts varð
ekki komizt úr neinni átt nema
með þrálátum sundreiðum og sel-
flutningum, en sauðir biskups áttu
greiða leið til fjalla. Svo virðist sem
hann Ingólfur gamli hafi verið nær
eini heilskyggni maðurinn, sem
hingað flutti í upphafi landsbyggð-
ar. —
Þær þjóðir, sem létu ekki stjórn-
ast af hagspeki ferfætlinga, reistu
sér aðalstjórnar- og menntasetur
við góðar hafnir eða verzlunarleið-
ir, og þar risu upp þorp, sem urðu
miðstöðvar atvinnulífsins í land-
inu, er stundir liðu. Hér var því
ekki að heilsa. í 740 ár var helzta
höfuðsetur landsins uppi í Tung-
um, og þar var oft margt um mann-
inn. En Skálholtsstaður var höfuð-
setur íslands, meðan hér bjó frum-
stæð landbúnaðarþjóð í atvinnu-
efnum, en ekki stundinni lengur.
Hefði biskupsstóllinn hins vegar
staðið hér á Innnesjunum í land-
námi Ingólfs, hefði hann orðið
grundvöllur þeirrar borgar, sem ís-
land skorti langan aldur. En stóll-
inn stóð á sínum stað, og það þurfti
eitt mesta eldgos veraldarsögunnar
að viðbættum ógurlegum jarð-
skjálftum til þess að hrekja hann
til strandar, og á leiðinni liðaðist
hann nær algjörlega í sundur.
Hafnarfjörður var löngum verzl-
unarstaður án þess að vera svo mik-
ið sem þorp, og hingað lágu koppa-
götur úr ýmsum áttum yfir hraun-
in allt til ársins 1873. Að innan
lágu Gömlufjarðargötur, troðning-
ar frá túngarðshorni á Hraunsholti
að Sjónarhóli, og þaðan niður um
Háaklif hjá hliðinu á Hellisgerði.
Þar stendur nú hálfbrotinn klettur,
Svensensklettur,1) sem áður lá aust-
an að klifinu.
Vegurinn.
Einn talaði um veg yfir vegleysur og
hraun,
einn vitnaði í samtök, er ynnu
þyngstu raun,
einn mældi fyrir vegi og vissi upp a
hár,
hvar vegurinn ætti að koma, svo liðu
hundrað ár.
Það breyttist ekki liraunið og björgin
lágu kyrr.
í byggðinni var talað um veginn eins
og fyrr.
Einn hafði góðan vilja en öðrum
þróttur þraut,
og þriðja fannst það heimska að leggja
nokkra braut.
Davíð Stefánsson-
Konungslioman.
Um 1873 bárust þau tíðindi til
Hafnarfjarðar, að kóngurinn 1
Kaupmannahöfn ætlaði að henn-
sækja ísland. Hafnfirðingar sáu það
þegar af hyggjuviti sínu, að kóng-
ur mundi aldrei fara svo af Fróm.
að hann hefði ekki komið í Hafn-
arfjörð, þann stað, sem löngum var
frægastur íslenzkra hafna og forfeð'
ur Kristjáns Friðrikssonar höfðu
leigt við ærnu gjaldi.
Hins vegar fengu þeir strangar
áhyggjur af því, að það væri aHs
ekki kóngi bjóðandi að eyða hálf'
tíma í að paufast Gömlufjarðar-
1) Kletturinn er kenndur við skip'
stjóra .Svensen, sem lengi sigldi upp
Hafnarfjörð á vegum Knudtzons. Þang
að gekk Iiann til þess að skyggnast ti
veðurs og gá til skipa.
Mezta umferDaræð á Islandi