Alþýðublað Hafnarfjarðar - 15.12.1962, Blaðsíða 12

12
ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
Guðlaug Narfadóttir:
^Bernókuminnincjar \rú
Hafnarfjörður skömmu eftir síð-
ustu aldamót. Já, við skulum hverfa
50—60 ár aftur í tímann! Það eru
engar götur í bænum aðrar en þær,
sem fætur kynslóðanna hafa troðið.
Við göngum malarkambinn með-
fram sjónurn. Þarna eru nokkur
hús á strjálingi. Það eru kaup-
mannahúsin og verzlanir. Hingað
og Jrangað liggja götuslóðarnir um
hraunið. Víða má sjá lágreysta en
vinalega bæi. Það er blæjalogn og
reykinn leggur beint upp af bæjun-
um. Fólk er á stjái og margir að
sækja vatn. Vatnið er sótt í Lækinn.
Hann er í hjarta Jrorpsins og renn-
ur til sjávar í fjörðinn. Fólkið hef-
ur stanzað til þess að spjalla sam-
an og segja fréttir. Það er sitt hvað
að gerast. Það á að fara að leggja
götu um bæinn og byggja brú yfir
Lækinn. Nýi læknirinn vill leggja
Lækinn niður sem vatnsból og
byggja vatnsveitu. Taugaveikin er
í algleymingi í Firðinum og margir
hafa horn í síðu Lækjarins. Fólkið
horfir vantrúað í föturnar en sér
ekkert nema tárhreint vatnið. Nei,
Það gat ekki verið!
Og svo var það galdramaðurinn
hann Jóhannes Reykdal. Hann gat
smíðað allt mögulegt, og svo gat
hann tendrað Ijós af hreint engu.
Hann þurfti enga olíu og lampa-
glösin voru bara kaldar kúlur!
Þetta kallar hann rafljós! Fólkið er
steinhissa á þessum ósköpum. Svo
tekur liver sínar fötur og röltir
heim á leið. En Tóta gamla, mesta
fréttakonan í bænum, hefur lika
tíðindi að segja. Og aftur er stanz-
að og masað yfir fötunum. Já, Tóta
hafði nefnilega bara rétt sem
snöggvast litið inn í nýja húsið á
Bala. Þar var komið kokkhús, tvö
verelsi og spisekamelsi! Og sjálfur
galdramaðurinn var þarna staddur
og var að leggja köldu ljósin inn í
húsið. Og Tóta gamla hafði ekki
séð annað en eitthvert band hang-
andi niður úr miðju loftinu inni!
Og loftið hafði verið málað hvítt og
þiljurnar grænar og meira að segja
gólfið hafði verið málað! Borðið
var komið út á mitt gólf eins og
hjá kaupmannsfrúnni með rósa-
dúki á. Og þarna var kommóða
með mörgum myndum, kvöldmál-
tíðin og Jesúmyndir upp um alla
veggi.
En fleirum en Tótu gömlu fannst
töluvert til um nýja húsið á Bala.
Við litlu systkinin, sem fluttum í
þetta hús, vorum harla glöð. Það
var komið að jólum líka. Að vísu
vorum við ekki mikið farin að
Itugsa um Jrau, en það gat ekki far-
ið fram hjá að pabbi og mamma
voru að pukra með eitthvað. Jú,
það var ekki að sökum að spyrja.
Það voru að koma jól! En jóla-
gleðin hlaut að verða tregablandin.
Afi og litli bróðir höfðu dáið og
svo hafði taugaveikin herjað, og
gamli bærinn að læknisráði verið
jal'naður við jörðu. Og Jtá var lagt
í Jtað mikla ævintýri að byggja nýtt
hús.
Jóhannes bróðir minn vann hjá
Reykdal. Með honum vann piltur
nokkur úr Reykjavík, Lúther Lár-
usson að nafni, nú bóndi að Ing-
unnarstöðum í Kjós. Það var víst
I.úther að Jrakka, að bróðir minn
lagði í það fyrirtæki að smíða jóla-
tré. Svo fór Jóhannes gangandi með
Lúther á Þorláksmessudag til
Reykjavíkur til þess að sækja ým-
iss konar skraut á jólatréð. Jó-
hannes kom síðan einsamall til
baka, þótt myrkfælinn væri. Ég
man vel þessa daga, og alltaf hefur
mér Jrótt vænt um Lúther Lárus-
son síðan. Meðan mamma og bróð-
ir minn voru að skreyta jólatréð,
var ég alltaf á gægjum. Og Jregar
búið var að baða okkur og klæða,
var okkur lofað inn. En sú dýrð!
Við höfðum nefnilega aldrei séð
jólatré fyrr! Og svo kom amrna í
Mýrarhúsum í peysufötum, með
dúksvuntuna, sem hún annars setLÍ
aldrei upp nema þegar hún fór til
kirkju. Og þarna sat hún hvíthærð
og virðuleg, með skotthúfuna
frammi á miðju enni og með skúf-
inn niður á öxl. Hún var ekki
minna hrifin en ég af allri dýrðinni.
Mér fannst amma falleg Jretta
kvöld.
Mamma lét okkur ganga kring-
um jólatréð og syngja jólasálma.
Sjálf spilaði hún undir á harmon-
iku. Við sungum af innileik og
hjartans list. Meira að segja bróðir
okkar hafði fengið lag. Hann, sem
alltaf var laglaus og setti okkur æv-
inlega út af laginu. Þegar við höfð-
um sungið um stund, voru góð-
gerðir bornar fram, súkkulaði,
kleinur, pönnukökur og jólakaka.
Þegar búið var að lesa lesturinn
var okkur sagt að hátta, Jrví að dag-
inn eftir ættum við að fara til
messu veslur að Görðum. En ég
man að ég leit á mömmu og spurði
hvort ekki væru rúmstólpajól líka
hér. Og ég fékk kerti til þess að
festa á rúmstólpann minn. Og svo
sofnaði ég undir lestrinum, eins og
ég var vön. Ég vaknaði ekki daginn
eftir fyrr en tími var kominn til
Jjess að ganga til kirkju.
Síra Jens Pálsson, prestur í
Görðum, var maður feitlaginn,
föngulegur á velli en með töluverða
ýstru. Mér var vaxtarlag hans mik-
il ráðgáta. Mér fannst að hann
hlyti einhverntíma að eiga barn!
En Jregar ég spurði ömmu hvénær
hann síra Jens ætti barnið, varð
hún byrst.
„Það verður aldrei, sem hann
fæðir af sér barn“, svaraði hún stutt
í spuna. Hún gaf enga skýringu á
Jæssari fullyrðingu. Svo fór ég að
heyra að prestshjónin væru barn-
laus. Og næst þegar síra Jens kom
til þess að húsvitja, horfði ég lengi
á hann og sagði:
„Presturinn getur ekki átt barn.“
Þá Jrreif mamma í mig og skaut
mér út fyrir dyrnar, svo að ég yrði
mér ekki frekar til skammar.
Það var mikil huldufólksfrú í
Firðinum á ujrpvaxtarárum mín-
um. Ég trúði alltaf á huldufólk og
trúi enn. Margt styrkti mig í Jreirri
trú.
Þegar ég fæddist haustið 1897
var mjög hart í ári og mikið afla-
leysi. Sennilega hefur Jrað verið
ástæðan fyrir ))ví að mamma saum-
aði enga flík handa mér áður en
ég fæddist. En Jregar Magga systir
mín fæddist, hún var fjórum árum
eldri en ég, hafði mamma saumað
talsvert af fötum. En svo vildi til
að ein skyrtan týndist og fannst
ekki, hvernig sem leitað var.
„O, það hefur einhver fengið
hana lánaða og skilar henni, þegar
hann er búinn að nota hana,“ sagði
mamma og var hin rólegasta.
Nú fæðist ég, og mamma segir
ljósu minni sem var, að ég fái enga
nýja flík. Fötin voru geymd í drag-
kistu, sem jafnan stóð fyrir aftan
^B>ala
rúmið hennar mömmu. Þegar ljósa
opnar kistuna, verður fyrst fyrir
henni ný skyrta. Sér Jiá mamma að y
þetta var skyrtan, sem horfið hafði
fjórum árum áður! Ég var svo færð
í skyrtuna, og hef æ síðan verið
Jrakklát huldufólkinu fyrir að hafa
geymt Jressa nýju ágætu skyrtu
handa mér allan Jrennan tíma.
Oft var mömmu sagt frá konu,
sem fólk sagði að væri nákvæmlega
eins og hún og sæist oft á gangi lijá
Bala. Þessu trúði ég, og til þess að
vera nú alveg viss, Jrurfti ég oft að
horfa á mömmu og ganga úr skugga
um að Jrað væri nú hún!
Einu sinni mætti ég konu, sem
ég hafði aldrei séð. Hún var full-
orðin, töluvert einkennileg, með
bungu en ekki laut fyrir neðan nef-
ið. Þetta hlaut að vera huldukona. (.
Hún bar þungan böggul. Með hálf-
um huga gekk ég til hennar og
bauðst til Jress að bera böggulinn.
Ég ætlaði að vita livar hún ætti
heima. En Jregar lrún skömmu síð-
ar beygði af og fór í hús og reyndist
vera kona austan úr sveit, komin í
bæinn til Jress að heimsækja systur
sína, varð ég fyrir afar rniklum von-
brigðum. Og ekki fór betur fyrir
okkur Palla!
Palli var nábúi minn, ári eldri.
Við vorum ntjög samrýmd. Hann
var skemmtilegur félagi, fann upp
á ýmsu, söngvinn og músikalskur,
enda frændi og nafni Páls okkar ís-
ólfssonar. Við Palli lögðum undir
okkur hænsnakofann heima. Þar
æfðurn við söng. Eitt sinn var Palli
að semja fallegt lag við gamla Nóa,
þegar hanaskömmin, svarti Donald,
stökk upp á prik og galaði beint
framan í Palla. Þá reiddist Palli, ,
þreif í dónann og íleygði honum
út. En mamma komst að Jtessu, og
eftir Jrað bannaði hún okkur að
æfa söng í hænsnakofanum. Þetta
var nú útúrdúr, en við Palli vor-
um staðráðin í Jsví að sjá, J^egar
huldufólkið flytti sig á gamlárs-
kvöld. Við áttum erindi við Jrað.
Palla bráðvantaði tvíblaða vasa-
hníf, og mig langaði svo lifandi
skelfing í blúndubuxur! Magga
systir liafði fengið blúndubuxur í
jólagjöf. Og huldufólkið hafði
reynzt mér svo vel, að Jtað hlaut
að hjálpa mér um jætta lítilræði.
Við Palli læddumst út á gamlárs-
kvöld og settumst við sprunguna á
Stórakletti, (hjá húsinu Austurgata
37). Hér hlutu höfðingjarnir að
búa. Þetta var svo stór og fallegur
klettur. Við héldumst í hendur,
vorum víst hálfsmeyk.