Alþýðublað Hafnarfjarðar - 15.12.1962, Blaðsíða 14

14
ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
Frá
Hafnarfirði:
Bali sést á bak við
hús Davíðs heitins
Kristjánssonar,
sem er fremst á
myndinni.
og hamingjusöm, þegar við fórum
í land með rauðan vasaklút, full-
an af þessu góðgæti. Faðir minn
kom líka stundum með fáeina kjöt-
bita, sem hann hafði dregið af
mat sínum í túrnum. Okkur fannst
þetta hreinasta veizla.
Bræður mínir fóru snemma til
sjós, 11 og 12 ára. Ég man það enn,
hvað okkur yngri systkinunum
fannst til um þessa litlu sjómenn.
Eða þegar Jakob bróðir minn kom
úr fyrsta túrnum, 11 ára gamall,
með stóran poka á bakinu og henti
að okkur þessari vísu:
í tunnusekkinn tróð ég einum tíu
kinnum
og forfærði þær fimmtán sinnum.
Og í trosi á ég keilu afarstóra,
steinbítshvolp og karfa fjóra.
Þessu hafði einn gamansamur fé-
lagi hans laumað að honum, þegar
hann lagði af stað heim.
Sjómennirnir áttu hver sitt mark.
Við þekktum markið hans pabba,
og vorum alltaf hreykin af, hvað
hann var mikill aflamaður, auk
þess var hann oftast stýrimaður.
Við vissum, að eftir því sem aflinn
var meiri, mundum við hafa betra
að borða, liærra var ekki hugsað.
Þegar fiskvinnan hófst, var nú
líf og fjör. Uppi á malarkömbun-
um stóðu fiskþvottakörin, og þar
stóð kvenfólkið og vaskaði, eins og
það var kallað, svo að segja livernig
sem viðraði, oft í lítilfjörlegum
hlífðarfötum, en glaðar og gaman-
samar, hvernig sem allt var. En
þegar skip komu með kol eða salt
til útgerðarinnar, bar kvenfólkið
á bakinu, upp í geymsluhúsin,
hvort heldur var kol eða salt. Eldri
menn reru uppskipunarskipunum.
Það kom fyrir, að konur létu bera
til sín börn til að láta þau sjúga
sig, ef þær gátu ekki skroppið heim.
Börn önnuðust heimilin á daginn,
en á kvöldin tóku konurnar við,
elduðu og hirtu heimilin, þegar
þær komu heim.
Allir, sem vettlingi gátu valdið,
voru í fiskbreiðslu. Okkur krökk-
unum fannst mikið til um, þegar
við gátum farið að hjálpa til. Öll
viðskipti voru í innskrift, og eftir
því sem ég bezt veit, var peninga-
greiðsla fyrir vinnu harla fátíð.
Á haustin og fram yfir nýár var
oft lítið um að vera og skipin öll
í höfn. Stóðu menn þá oft og
spjölluðu saman undir húsgöflun-
um, sögðu fréttir eða spáðu um
næstu vertíð. Faðir minn tók aldrei
]xltt í þessum gaflaþingum, hann
var svo mikill starfsmaður, að hann
fékk sig ekki til þess. Ef liann var
ekki við garðahleðslu eða einhver
útistörf, hnýtti hann net, prjónaði,
spann, gerði skó eða hvað, sem var,
og fór allt jafnvel úr hendi.
í Mýrarhúsum var amma mín
og nafna. Hjá henni var ég oft.
Hún sagði mér oft sögur, en ég
varð að vinna fyrir þeim. Einn sjó-
vettlingsþumal varð ég að prjóna
fyrir hverja sögu. Það voru við-
skipti okkar ömmu.
í huga okkar barnanna í Firð-
inum var Reykjavík mikið ævin-
týri, og sá eða sú, sem þangað
hafði komizt, forframaður. Það var
líka auðfundið á krökkunum, hvað
þau létu vita af því, ef þau liöfðu
fengið að fara til Reykjavíkur. Þau
létu ekki svo lítið yfir sér, sum að
minnsta kosti. Það voru alltaf mikl-
ar samgöngur milli Hafnarfjarðar
og Reykjavíkur. Elestir fóru fót-
gangandi, en þeir efnaðri ríðandi.
Ég var um átta ára, þegar ég fékk
að fara til Reykjavíkur. Faðir
minn var á útgerð Einars Þorgils-
sonar, sem þá verzlaði á Óseyri. Ég
hafði fengið að vera í breiðslu hjá
Einari um sumarið og þóttist því
eiga fyrir því að fá að fara. Við
höfðum öll viðskipti við verzlun
Einars, og var ég oft send að Ós-
eyri. Það þótti mér gaman. í búð-
inni var Halldór Hansen læknir,
þá unglingur. Hann gaf mér oft
rúsínur eða kandísmola í nesti.
Rúsínurnar átti ég að telja og segja
honum, hvað þær væru margar.
Einar var alþýðlegur og spjallaði
oft við mig. Ég var ekkert feimin
við hann.
Það var nú ekki alveg orðalaust,
að ég fékk að fara þessa ferð til
Reykjavíkur. Mamma hafði dreg-
izt á að lofa mér seinni partinn
um sumarið, ef ég yrði dugleg. En
systkini mín töldu úr: „Hún getur
ekki gengið,“ sögðu þau. „Þú verð-
ur að bera hana eða leiða.“ En
mamma brosti bara. En þá kom
annað. Þau laumuðu því að mér,
að það væri ekkert gaman að fara
til Reykjavíkur og hafa enga pen-
inga. Ég hafði nú ekki mikið af
peningum að segja. Þórður, móður-
afi minn, gaf mér einu sinni 5
aura fyrir einhvern snúning. í hug-
anum var ég búin að ráðgera að
kaupa margt og mikið. En þegar
til mömmu kom, sagði hún, að
þetta væru bara 5 aurar, og það
væri nú heldur lítið hægt að kaupa
fyrir þá. Eftir þetta var mér illa
við fimmeyringa, en það voru einu
peningarnir, sem ég þekkti. En þeg-
ar ég heyrði, að maður yrði að
hafa peninga til að fara til Reykja-
víkur, leizt mér ekkert á. Ég braut
heilann um, hvernig ég gæti eign-
azt peninga. Á endanum datt mér
í hug að vita, hvort Einar Þorgils-
son vildi ekki borga mér peninga
fyrir vinnu mína um sumarið. Ekki
þorði ég að segja mömmu frá fyrir-
ætlun minni. Daginn áður en ferð-
inni var heitið, labbaði ég suður
að Óseyri. Ég mætti Einari við Ós-
inn og bar strax upp erindið. Ein-
ar leit á mig steinhissa. „Peninga?
Hvað segirðu, barn?“ varð Einari
að orði. Ég sagði honum sem var
um væntanlega Reykjavíkurferð,
og þar með, að ég ætlaði að kaupa
mér skó, fallega slaufuskó. Einar
var barngóður og skildi metnað
minn. Allt í einu fór hann ofan í
vasa sinn, tók budduna, tók tvo
peninga upp og spurði mig, hvorn
ég vildi fá í kaup. Ég þekkti, að
annað var fimmeyringur, og hélt
nú, að Einar væri að gabba mig.
„Ég vil ekki svarta peninginn,“
sagði ég, og var nú farið að þykkna
í mér. „Maður kaupir ekkert fyrir
5 aura.“ Þá hló Einar, tók 2 krónu-
peninga og fékk mér.
Ekki fékk ég hrós fyrir þetta til-
tæki, þegar heim kom, en afi hló
og gaf mér 50 aura. Næsta morgun
var ég snemma á fótum. Klukkan
rúmlega 6 löbbuðum við mamma
af stað. Ég hafði ekki sofið mikið
um nóttina. Það var svo mikill
ferðahugur í mér. Ég var alltaf að
spyrja mömmu, hvort við værum
ekki bráðum komnar. „Þarna er
Skólavarðan," sagði mamma. „Þar
höfum við skóskipti." Við settumst
á tröppurnar og skiptum um skó.
Mamma átti kunningjakonu í
Skuggahverfinu, ekkju, sem bjó
með syni sínum, sem var á aldur
við mig. Hún hafði ofan af fyrir
sér með saumum. Þegar við kom-
um til hennar, var hún að enda
við að sjóða morgunmatinn, salt-
aðar kinnar og kartöflur. Ég var
orðin matlystug. Þegar ég var búin
að borða, sagði hún drengnum að
fara með mér og sýna mér bæinn.
Við fórum upp í Bakarabrekku.
Þar var hópur af fólki í kringum
vatnspóstinn, allir vildu komast
sem fyrst að. Flest var þetta gamalt
fólk, og mér fannst það ósköp fá-
tæklegt. „Þetta eru bara vatnskarl-
ar og kerlingar,“ sagði drengurinn.
í þessu kom drengur á móti okkur.
Hann fór að stríða fylgdarmanni
mínum með því, að hann væri með
stelpu. Þetta þoldi hann ekki og
hljóp frá mér. Ég var nú orðin ein,
en liélt mér væri óhætt og hélt því
óhikað áfram. En allt í einu var
ég orðin ramvillt. Ég sá menn vera
að vinna við að grafa fyrir húsi,
lítil telpa var að færa pabba sín-
um. Ég gekk til þeirra og bað um
að vísa mér til vegar í Skugga-
hverfið. Telpan var fús til þess.
„Við skulum ekki ganga þessa
götu“, sagði hún, „þar er Svína-
stían. Ég er hrædd við fullu karl-
ana.“ Hún benti á stórt hús. „Nei,
Baula komin,“ var sagt rétt hjá
mér. Ég leit við. Þar var Helgi
Thorlacius, sonur Elínar Snorra-
dóttur, gamallar grannkonu okkar.
Þau voru flutt til Reykjavíkur.
Helgi vann við Thomsensverzlun.
Þau mæðgin voru mér góð, og ég
sótti mikið til þeirra. Baulunafnið
var gælunafn, sem Helgi gaf mér,
þegar hann var að bera mig á milli
bæja. Það var heldur fagnaðarfund-
ur. Ég lofaði að koma heim til
hans. Hann sagði mér, að mamma
sín mundi vilja finna mig.
Þegar til mömmu kom, var hún
orðin dauðhrædd. Drengurinn
kom heim og sagðist vera búinn
að týna mér. En nú vildi ég óð
og uppvæg fara að verzla. Við fór-
um í tvær búðir. Mér fannst ósköp