Alþýðublað Hafnarfjarðar - 15.12.1962, Blaðsíða 17

ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
17
dótturdóttur þeirra hjóna, Pálínu
Arnadóttur. Hún giftist Hallbergi
Péturssyni, og bjuggu þau í þessum
bæ allt til ársins 1953. Þá var hann
seldur Ottó W. Björnssyni og flutt-
ur burt og stendur nú í góðu yfir-
læti sem Brattakinn 29. Jafnframt
var inngönguskúrinn lengdur, svo
að nú er hann sem viðbygging jafn-
löng bænum. Kjallarinn varð einn-
ig allur ofanjarðar. Lengd bæjar-
ins er 5,8 m, en breidd hans hefur
upphaflega verið um 3,8 m. Með
viðbyggingunni er hún orðin yfir
5 m. Hjá bænum hefur Ottó byggt
útihús vegna atvinnu sinnar.
í Hellisgerði, þessu stolti og
prýði Hafnarfjarðar, stendur bær.
Áður voru þeir fleiri, en árið 1958
var sá næst-síðasti rifinn. Á honum
var þó „typiskara“ bæjarlag en
þeim sem enn stendur, og ekki var
heldur um vegarlagningu að ræða
á þessum stað, svo að bærinn þyrfti
að víkja þess vegna. í þessu tilefni
niætti rita langt mál um samband
og samræmi milli verka mannsins
og verka náttúrunnar og hvenær
varðveizla hvors um sig á við. En
það verður alltaf nokkurt tilfinn-
ingamál og smekksatriði, og ekki
þýðir heldur að sakast um orðinn
hlut. Yngri bærinn stendur nokkru
ofar í Gerðinu, lítið eitt lengra frá
Reykjavíkurveginum og er talinn
Reykjavíkurvegur 15 B. Hann mun
vera yngstur bæjanna í Hafnarfirði,
byggður 1924, af Þorgrími Jónssyni.
Þorgrímur missti konu sína, Guð-
rúnu Guðbrandsdóttur, árið 1939,
og skömmu síðar fór hann úr bæn-
um til fóstursonar síns, Helga Vil-
hjálmssonar. Settust þá að í bæn-
um yngri hjón, Jón S. Jónsson, son-
ur Jóns Sölvasonar, sem síðastur
bjó í eldri bænum áðurnefnda, og
hona hans, Ingileif Brynjólfsdóttir.
Bjuggu þessi hjón í bænum fram
undir árslok 1950, og fæddust þeim
þar átta börn. Þröngt mega sáttir
sitja. Bærinn er 5,65 m á lengd og
3.8 m á breidd, en gerð glugganna
og hátt ris sýnir að hann er ekki
ýkja gamall. Undir bænum er kjall-
ari með steyptum hliðarveggjum.
Samdægurs sem Jón fíuttist úr
bænum, kom þangað Oddrún Odds-
dóttir og býr þar nú.
Eins og áður er sagt, var bærinn
sem nú er eign Ottós W. Björnsson-
ar’ byggður af Halldóri frá Merki-
nesi. í byrjun aldarinnar hafði önn-
ur fámenn fjölskylda sunnan úr
Höfnum setzt að í Hafnarfirði.
Voru það þau hjónin Erlendur
Marteinsson og Sigurveig Einars-
dóttir, með dóttur sína, Sigríði.
Þessa fjölskyldu mun ekki þurfa að
kynna Elafnfirðingum í löngu máli,
og allra sízt lesendum Alþýðublaðs-
ins. Bærinn Kirkjuvegur 10 hefur
nú verið aðalbækistöð þess blaðs
hér í 37 ár.
Þennan bæ byggði Erlendur
handa sér og sínum árið 1902.
Hefði því þessa átt að vera get-
ið í fyrri skrifum um Hafnarfjörð
hér í blaðinu, en svo er ekki.
Á þessum árum var Augúst Flyg-
enring að liefja þilskipaútgerð
sína og veitti nokkrum sjómönnum
byggingarlán. Fengu þeir þannig
eigin húsakynni, en hann fékk
tryggðan vinnukraft. Voru Erlendi
lánaðar 494 kr. og 10 aurar, og var
það greitt upp samkvæmt samningi
á fjórum árum. Algengast var í þess-
um bæjum að skilrúm væri þvert
yfir, nær öðrum enda. Var þá styttri
hlutinn annað hvort hólfaður sund-
ur í eldhús og mjög lítið her-
bergi, eða að hann var eldhús ein-
göngu. í þessum bæ var styttri end-
inn hólfaður í tvennt, en samt var
þar ekkert sérstakt eldhús í fyrst-
unni. Annað herbergið varð sem
eins konar innbyggð forstofa, því
að inngönguskúr var enginn. Að-
eins varð sem kvistur á þakinu,
vegna dyranna. Bærinn er um það
bil 6.2 m á lengd og 3.8 m á breidd.
Og svo ótrúlegt sem það er nú, þá
var litla herbergið í norðurhorninu
leigt út. Þar leigði Valgerður Ólafs-
dóttir frá Hliðsnesi, sem síðar bjó
með Bjarna Narfasyni.
Þegar áðurnefnd fjögur ár voru
liðin og skuldin greidd, var ráð á
að járnklæða þakið og síðan fengu
veggirnir járn yfir pappann smátt
og smátt. Lítill inngönguskúr var
byggður og eldhús tekið í notkun.
Skúrinn var stækkaður um 1915 og
um það leyti byggt útihús. Kom
það í góðar þarfir, þar sem bærinn
er kjallaralaus, og stendur það enn.
Þótt þessi bær sé sá elzti, næst Ás-
búðarbænum, er hann sá eini þar
sem sama fólkið býr ennþá, þ. e.
mæðgurnar Sigurveig og Sigríður.
Erlendur dó árið 1935.
En bærinn er líka sá eini þeirra
sem þarf að færast vegna skipu-
lagsins, a. m. k. áður en mjög langt
um líður.
Teikningar af öllum byggingum
kaupstaðarins eiga að finnast á
einum stað, þ. e. á skrifstofu bæjar-
verkfræðings. Þar er þó ekki feitan
gölt að flá, hvað þetta efni snertir
sem hér um ræðir. Þó má draga
upp úr gulu umslagi, sem á stend-
ur Langeyrarvegur 8 B, teikningu
nokkra. Plagg þetta hefur það einn-
ig fram yfir mörg önnur af þeim
eldri í þeirri hirzlu, að á því er lítið
eitt meira en sjálf teikningin. Þar
stendur orðrétt: „íbúðarhús I.ár-
usar Bjarnasonar við Booklessstíg.
Byggt úr timbri, þak pappavarið,
grunnur hlaðinn úr hraungrjóti.
Hafnarfirði, 20. 9. 1920: Ásgeir G.
Stefánsson".
Nú er bærinn járnklæddur, eins
og þeir eru allir.
Lárus og kona hans, Elísabet Jón-
asdóttir, eignuðust i'imm börn, og
munu tvö þau yngstu hafa fæðzt í
þessum bæ.
Árið 1932 keypti Sesselja Sig-
valdadóttir bæinn og býr þar enn,
en Lárus fluttist til Reykjavíkur.
Ekki er stórri lóð fyrir að fara í
kringum þennan bæ, en innan húss
ber allt vott um lireinlæti og snyrti-
mennsku.
Bærinn er að ytri gerð mjög svip-
aður bænum í Hellisgerði og í þeim
báðum er styttri endinn hólfaður í
tvennt. Þessi bær er 6.4 m á lengd
og 3.9 á breidd. Kjallarinn er að
nokkru leyti í jörð, en sá hluti
veggjanna sem sést, er æði ósléttur.
Um Booklessstíg skal þess eins
getið, að fæstir munu nokkru sinni
liafa heyrt hann nefndan.
í byrjun þessarar aldar, eða um
það leyti sem Augúst Flygenring
lióf fiskverkun á Langeyrarmölum,
fór í eyði lítill bær i hraunkvos
norðan við það athafnasvæði. Það
var nefnt á Flötunum.
En skömmu síðar, þ. e. árið
1904, var byggður bær lítið eitt
ofar í hrauninu og nefndur Eyrar-
hraun. Hann kostaði 600 krónur,
enda hafði eigandinn, Sigurjón Sig-
urðsson, leyft sér þann íburð að
klæða hann allan með panil að inn-
an, og það sem meira var, að mála
þennan panil.
Með ráðskonu sinni átti Sigur-
jón tvö börn, Kristínu, sem dó ung,
og Engiljón, nú vélaeftirlitsmann
í frystihúsi Bæjarútgerðarinnar. Ár-
ið 1919 keypti Gísli Guðmundsson
frá Saurbæ í Ölfusi bæinn. Fluttist
hann þangað með konu sína, Val-
gerði Jónsdóttur, og börnin tvö,
Guðjón og Sigríði. Þau eru bæði
búsett hér í Hafnarfirði.
Gísli seldi Júlíusi Jónssyni bæinn
árið 1923. Kona lians var Helga
Guðmundsdóttir, héðan úr Firðin-
um. Barnahópurinn varð stór, en
furðu sjaldan heyrðust þar frekju-
org, þótt lítið væri leikrýmið innan
húss. Þessa er ekki getið til að
þóknast ritstjóra þessa blaðs, enda
eru lieimildirnar aðrar.
Jón Pétursson vélsmiður keypti
bæinn árið 1943, og býr þar nú
með fjölskyldu sinni. Reyndar býr
hann í meira en bænum, svo lítill
hluti sem hann er nú af bygging-
unni á þessum stað, eins og mynd-
in ber með sér. (Það er að sjálf-
sögðu á bænum sem glugginn með
krosspóstinum er.) í rauninni er
umdeilanlegt hvort hann getur tal-
izt sem sjálfstæð bygging lengur,
og hvort þá hefði yfirleitt átt að
geta hans hér. Stærð hans mun upp-
haflega hafa verið um 3.8x6 m, en
áður en Jón keypti hann var búið
að lengja hann.
Undir bænum er kjallari.
í undanfarandi kafla var ráðs-
konu Sigurjóns á Eyrarhrauni ekki
getið með nafni. Hún hét Engilráð
Kristjánsdóttir. Árið 1919 lét hún
byggja bæ, álíka langt frá sjó og
Eyrarhraun og um 200 m fjær meg-
inbyggð Hafnarfjarðar. Þar átti
hún síðan heima í 17 ár, fyrst ásamt
syni sínum, Engiljóni, en síðar oft-
ast einsömul. Skönnnu fyrir lát sitt,
árið 1936, seldi hún bæinn Ingi-
mundi Stefánssyni, sem þá kom
heim til íslands eftir 26 ára dvöl
í Þýzkalandi, ásamt þarlendri konu
sinni, Margrethe. Hún er á lífi, en
fluttist úr þessum bæ við lát manns
síns, árið 1957. Nú býr í bænum
Valdimar Ingimarsson frá Vest-
mannaeyjum með fjölskyldu sína.
Engilráð vann iðnum höndum á
gamla vísu, liafði nokkrar kindur og
kom hinu mishæðótta landi kring-
um bæinn í rækt. Hins vegar lagði
hún ekki áherzlu á að hann hlyti
neitt sérstakt nafn. En Ingimundur
kunni að meta þessa breytingu
hrjóstrugs hrauns í grænan gróður-
reit og nefndi býlið Fagrahvamm.
Bœr Sigriðar Erlendsdóttur. Langeyrarvegur 8 B. Eyrarhraun. Fagrihvammur. Brúsastaðir.