Í uppnámi - 24.12.1901, Page 9

77
ýmsar líkingar, dregnar frá skáktaíiinu, notaðar í guðsorðabókum og
skákmannanöfnin viðhöfð þar í líkingarfullri merkingu. T Miðjarðar-
hafslöndunuin voru mörg rit um skáktafl samin eptir að Alfons
konungur hafði ritað um það, einkuin þó á Norður-Italíu á 14. öld
og má af þeim nefna Jacobus de Cessolis (ensk þýðing á riti hans um
lærdóma skáktaflsins er eitt hið fyrsta rit, sem prentað var á Englandi),
Nicolas de Nicola'í, Gr. Paulus Guarinus o. fl.; eru þeir rithöfundar
einu nafni kallaðir Langbarðaskólinn. Þess skal getið, að eins og
Alfons konungur er hinn fyrsti, sem ritar um asíatiska Evrópu-
taflið, þannig er aunar Spánverji, Lucena, hinn fyrsti, sem ritar
merkilega bók (fyrir 1500) um nýja Evrópu-taflið. Þvínæst kom (1512)
rit Damiano’s frá Odemira í Portúgal, er þó lengstum dvaldi á Ítalíu,
og var það rit víðfrægt öldum saman fyrir útskýringar sínar á skák-
taflinu. Arið 1525 gaf Gieolamo Vida, biskup í Alba (f. 1490,
d. 1566), út í Róm kvæði sitt Soacchia ludus, ef til vill eitthvert
hið bezta kvæði, er ort hefur verið á latínu á síðari öldum, og studdi
það mjög að því að vekja athygli lærðra manna á skáktaflinu. A
tímabilinu 1560—1640 er unnið mikið í þarfir skáktaflsins, og einkum
á Italíu koma fram ágætir taflmenn og talsverðar skákbókmenntir.
Helztir af þeim, er þá voru uppi, voru: Ruy Lofez frá Segura á
Spáni, “faðir skákteoríunnar” (rit lians, “Libro de la invencion liberal
y arte del juego del Axedrez,” kom út í Alcala 1561); og ítalarnir
Leonardo il Puttino, Paolo Boi (frá Sýrakúsu), Giulio Cesare
Polerio, Peetro Carhera (1617) og Alessandro Salvio (1604). Sumir
binna eldri af þessum mönnum þreyttu tafl við spánverska taflmenn,
er þeim voru samtíða, og var það fyrirboði hinna alþjóðlegu kapptafla
vorra tíma. Norðan Alpafjalla gaf August hertogi af Brúnsvík og
Lúneburg (f. 1579, d. 1666), undir dulnefninu Gustavus Selenus
út (1616) bók í arkarbroti, er var þýðing á riti Ruy Lopez’ (“Das
Schach- oder König-Spiel”); varð sú bók mjög til að útbreiða skáktafl
á Þýzkalandi. Síðar á 17. öldinni var uppi Gioachino Greco, fæddur
í Kalabríu, syðst á Ítalíu, og því nefndur “hinn kalabriski” (il Cala-
brese); varð liann frægur um mörg lönd fyrir rit sín og taflsnilld.
Áhugi manna á taflinu óx mjög skömmu eptir 1700 fyrir tilstilli
Sýrlendingsins Philippe Stamma frá Aleppo; voru skákdæmi hans
lengi mönnum til fyrirmyndar. Á eptir honum koma til sögunnar þrír
ágætir skákhöfundar, allir úr hinu skákfræga Langbarðalandi—Ercole
del Rio (1750), Giambatista Lolli (1763) og Domenico Lorenzo
Ponziani (f. 1719, d. 1796; “II giuoco incomparabile degli scacchi”
1769, 2. útg. 1782); á hinum mikilvægu rannsóknum hins síðastnefnda
voru byggð öll rit hinna eldri skákskýrenda 19. aldar. Á síðari liluta
18. aldar byrjar ný skáköld norðan Alpafjalla; hófst hún með