Í uppnámi - 24.12.1901, Side 19

87
Að því er liinn fyrsta af þessum flokkum snertir, hefur þegar verið
getið hinna helztu “praktisku” rita og höfuðritanna um skákdæmi,
þessarar einkennilegu framleiðslu, sem hefur verið nefnd skáldskapur
skáktaflsins. Þess her að gæta, að hverju tafli (skákleik) má skipta í
þrennt. A öllum skáktímahilum hafa menn fengizt mjög við að rann-
saka taflbyrjanir og finna út öll möguleg afbrigði í þeim, og hefur
að því verið unnið með skarpskyggni og þolgæði. Og svo er nú
komið, að mjög er erfitt, hvernig svo sem taflið er byrjað, að finna
í hinurn fyrstu tíu leyfilegu leikum nokkra nýja og órannsakaða
taflaðferð; því að á öllum menntamálum eru til ritgjörðir, þar sem
taflbyrjanir eru skýrðar og sundurliðaðar til hlítar, og að vér ekki
nefnum hér nöfn hinna starfsömu höfunda kemur af því, að þau
mundu taka alltof mikið rúm, enda hafa sum þeirra líka verið talin
áður. Rit um taflbyrjanir mynda þannig stóra deild og ritin um
tafllokin (þ. e. skákdæmin) mynda aðra. Þá er hið þriðja meðal-
taflið, og bókmenntirnar um það munum vér finna í hinum feikna
mörgu töflum einkum frá síðustu 100 árum, sem hafa verið birt og
eru birt enn þann dag í dag, opt með skýringum og athugasemdum
við leikana, sem báðir leikendurnir gjöra milli taflbyrjunarinnar og
tafllokanna; taflmiðjan er sem sé sá hluti taflsins, þar sem tafl-
maðurinn verður að bjarga sér alveg upp á eigin spítur. Yér höfum
séð, að mörg söfn skákdæma hafa verið gefin út, og að því er til
tefldra tafla kemur, sjáum vér, að slíkt hefur einnig verið gjört þar,
verða þar fyrir oss verk eins og Walkek’s “Chess Studies, comprising
1000 games actually played” (London 1844 og 1893); “Geistreiche
Scliachpartien”, gefið út af L. Bachmann, er þó á seinni árum hefur
breytzt nokkuð og verið gjört að ársriti nefndu “Jahrbuch des Schach-
spiels” (Anshach 1893—1900); líka hefur stundum töflum einstakra
taflmanna verið safnað saman 1 eitt og gefin út sérstaklega eins og
t, d. hið ágæta verk: “Paul Morpliy, sein Leben und Schaffen” eptir
Max Lange, sem þrisvar hefur verið gefin út og inniheldur öll hin
frægu töfl hinnar ameríkönsku skákhetju, en allstórt úrval af þeim
hefur verið gefið út á frönsku af Pketi (1859) og á ensku af Löwen-
thal(1860 og optar); “Dreihundert Schachpartien”(1896) eptir snillinginn
dr. Siegbekt Tarkasch og “J. H. Blackburne’s Games at Chess” (1899)
útgefið af P. Anderson Graham. Nú er það líka orðinn siður að
birta góð kapptöfl milli leikinna taflmanna, góð bréfa- og ritsímatöfl
milli klúbba og töfl tefld við kapptefli og á skákþingum alþjóðlegum
eða hjá einstökum þjóðum.
Margir duglegir vísindamenn hafa ritað um uppruna skáktaflsins
og sögu þess. Jafnvel á hinu elzta tímahili þess hefur Fikdusi,
böfundur hinna stærstu asíatisku söguljóða, fundið ástæða til að smeygja
8