Í uppnámi - 24.12.1901, Síða 22

90
einkum fyrir riddarastökkinu, verður að nægja að nefna menn eins
og L. Euler (1759), C. A. Collini (1773), T. Ciccolini (1836), Libri
(1842), C. F. Jaenisch (1862—1863), S. S. Haldeman (1864) og P.
Volmcelli (1850). Það á varla við í stuttri ritgjörð eins og þessari
að minnast á nokkurn þeirra manna, er hafa fundið upp eða lýst
þeim töflum, er líkjast meira eða minna skák — “Schachabarten” sem
Þjóóveijar kalla; og ekki heldur er rúm til þess að gefa jafnvel
stuttan lista yfir þá sem ritað hafa um damm, sem líka hefur “Ab-
arten,” meðal annara “hinn pólska damm,” sem mikið hefur verið
tíðkaður á Frakklandi og Hollandi. Rit um damm koma fyrst fram
á Spáni, birtust þar þrjár handbækur fyrir lok 16. aldar, en í engu
landi hafa á seinni tímum jafnmargar bækur sérstaklega um hann
komið út eins og á Skotlandi. Skáldið Vida hefur auk óteljandi
þýðenda líka átt stælendur og eptirmenn, svo sem Italana G. Ducchi
(1586), G. Marino (1623) og F. Ansidei (1865); Franzmennina A. G. G.
Cerutti (1770), J. J. Th. Roman (1807), Méry (1836); Englendingana
Sir William Jones (1763) og A. C. S. d’Arblay (1836); Þjóðverjana
Jac. Balde (1643), K. W. Rammler (1753) og N. N. Fischer (1797)
og Pólverjann Jan Kochanowsky (1611). En hið elzta skákkvæði, ef
leggja má trúnað á hina tilgreindu höfundmennsku, er kvæði það sem
eignað er hinum spænska Gyðingi, Abraham ibn Esra, sem dó um
1167; og það eru nokkur önnur kvæði um skák til á sama máli og
vitnar Steinschneider í þau í sinni ágætu ritgjörð “Schach bei den
Juden” (1874). Ef öllum smærri skákkvæðum væri safnað saman,
mundu þau fylla mörg bindi. Mesti fjöldi af þeim er ritaður á öllum
nútíðarmálum og það jafnvel á Asíumálum. Þá voru og margar
skáksögur samdar á síðustu öld og eru ef til vill hinar beztu þeirra
á ensku og finnast í ritsöfnum eins og Agnel’s “Chess for Winter
Evenings” (New York 1848), Walker’s “Chess and Chess-Players” (1850)
og minningarriti Kennedy’s “Waifs and Strays” (1862), en auk þess
eru allskyns sögur í skáktímaritum hvers lands og svo á víð og dreif
í almanökum og ársritum. Klassiskar eru hins vegar hin ítalska saga
eptir Sacchetti (1400), og hin þýzka saga “Anastasia und das Schach-
spiel” eptir W. Heinse (1803). Af skákleikritum eru tvö frægust, “A
Game of Chess” (1624) eptir Thomas Middleton, samtíðarmann
Shakespeare’s , og “La scaccaide” (1612) eptir hinn ítalska skák-
höfund Salyio.
Listin hefur og opt verið tekin í þjónustu skáktafisins og má
sem dæmi þess nefna liina frægu mynd eptir Retzsch, “Die Schach-
spieler” (1835), þar sem ungur maður er að tefia við djöfulinn og
skákmennirnir, sem þeir tefla með, eru lestirnir og dyggðirnar, en
verndarengill mannsins stendur við hlið hans og horfir döprum augurn
J