Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1925, Side 29

IÐUNN
Anatole France.
107
temporaine (l'Orme du mail; Mannequin d’osier: M.
Bergeret á Paris o. s. frv.), þar sem prófessor Bergeret
er Iátinn halda uppi skoðunum Anatole France. Og þeir,
sem hafa fylgst vel með umræðum þings og stjórnar á
FraUUlandi á þeim árum, sem þessar bæUur voru rit-
aðar, vita að persónur í bóUum A. France svöruðu um-
mælum merUra þingmanna og ráðherra. Þegar t. d.
Dreyfusmálið var á ferðinni, hélt þáverandi forsætisráð-
herra, Meline, því fram í þinginu, að Dreyfussinnar
væru hættulegir fyrir ríUið (l’Etat). Því svarar ein per-
sónan hjá A. France:
»RíUi er eUUi til hjá oss, heldur aðeins stjórnarsUrif-
stofur« (Nous n’avons pas d’Etat, nous n’avons que
des administrations), setning sem var mjög fræg á sín-
um tíma.
IslensUir lesendur muna ef til vill eftir smásögu:
»Crainquebille", sem, ef mig minnir rétt, Ari sýslumaður
lónsson þýddi og Uom sem neðansmálssaga í Ingólfi.
Hvergi er háðið naprara í garð þeirra, sem völdin
hafa, en einmitt í þessari smásögu og er hún i sinni
röð eitt af meistaraverUum A. France. Aumingja Uarl-
inn, Crainquebille, er í meðvitund oUUar allra, sem lesið
hafa söguna, umboðsmaður allra vesalings fáráðlinga,
er verða fyrir rangindum af hálfu réttvísinnar.
Vmsar af bóUum A. France vöUtu miUið hneyUsli
eins og t. d. Le /ps rouge (Rauða liljan), sem er grimm
lýsing á holdlegri ást.
»Holdleg ást«, segir ein persónan í sögunni, »geymir
í sér eins miUið af hatri, eigingirni og reiði eins og af
ást«. Hann hefði getað bætt við afbrýðiseminni, því hún
leiUur miUið hlutverU í þessari sögu. Ritdómurunum þótti
hún leiða í ljós ýmsar »níhílístisUar« sUoðanir höfund-
arins, sem eUUi bentu á neitt gott.