Kirkjuritið - 01.03.1938, Síða 55

Kirk.juritið.
Erlendar fréttir.
133
kaþólska kirkjan, sem eldri kirkjan í landinu og vegna náinnar
samvinnu við kaþólska valdhafa í öðruni ríkjum, liafði fram
til þes'sa trygt sér nokkurskonar sérstöðu innan þýzka rikisins,
enda hafði kaþólska kirkjan yfir að ráða nær ótæmandi auð-
æfum og föstu, gamalreyndu skipulagi. Hefði ekki ytri nauð-
syn knúið fram ríkisstofnun Bismarcks, hefði hann strandað
á þessúm vandræðum.
Svo lengi sem Þýzkaland var keisaradæmi og lýðveldi, hafði
kaþólska kirkjan fyrir milligöngu miðflokksins (Zentrum) mjög
sterka aðstöðu á ríkisþinginu og oft stefnubreytandi áhrif á
stjórnarfar landsins inn á við og út á við. Með valdatöku Hitlers
urðu áhrif hinna einstöku pólitisku flokka að engu og flestir
]>eirra hurfu með öllu. Stuðningsmenn miðflokksins og annara
flokka flúðu nú undir verndarvæng kaþólsku kirkjunnar og
gerðu margar tilraunir lil þess að gera hennar leiðandi menn
að forvígismönnum í hinni pólitísku baráttu gegn Hitlersstjórn-
inni. Hér horfði lengi til stórkostlegra vandræða, sérstaklega
vegna þess að kirkjan vildi einnig hafa áhrif á uppeldi og
fræðslu æskulýðs, sem ríkisstjórnin reyndi af alefti að draga
til sin og innlima í sitt fast skipulagða æskulýðs'samband. Það
var sama og hella oliu í eldinn, þegar stjórnin sá sig neydda tit
þess að hefja mál gegn munkum, nunnum og embættismönnum
kirkjunnar vegna afbrota gegn gjaldeyrislöggjöf ríkisins og al-
mennu siðferði. Með tilliti til nauðsynlegrar samvinnu milli
stjórnarinnar og yfirboðara kirkjunnar voru ])ó þessi mál að
niestu feld niður.
Samkomulagi var náð á árinu 1936, þegar Hitler kallaði á
sinn fund biskupa kaþótsku kirkjunnar, að mestu leyti á grund-
velli ríkissáttmálans frá árinu 1933, en með honum var ákveðið,
að rikið skyldi ekki hafa rétt til þess að blanda sér inn í kirkju-
mál, og öfugt. Þó að ýms vandamál séu ennþá óleyst, hefir sam-
komulagið mitli stjórnarinnar og kaþólsku kirkjunnar síðan
batnað að miklum mun. Menn eru ekki frá þvi að álíta, að þar
með hafi verið undirbúinn jarðvegurinn fyrir hina góðu sam-
vinnu þýzku stjórnarinnar við stjórnarvöld í öðrum kaþólskum
töndum, svo sem Pólland, Ítalíu, Austurriki, Júgóslavíu o. fl.
og ef deilurnar milli Frakka og Þjóðverja skyldu einhvern tíma
vera úr sögunni, þá mun samkomulagið milli Hitlers og kaþólskra
foringja í Þýzkalandi hafa átt sinn þátt i þvi.
Lúterska kirkjan.
hf það mætti líta svo á, að samkomulagið inilli kaþólsku
kirkjunnar og ríkisstjórnarinnar væri mjög hagstætt fyrir rikis-