Kirkjuritið - 01.10.1938, Síða 31

Kirkjuritið. Aðalfundur Prestafélags íslands.
361
ir, lútersku kirkjuna, sem hefir verið mjög háð rikisvaldinu og
svo loks nokkura alveg sjálfstæða fríkirkjusöfnuði.
Eftir stjórnarskránni er kirkjan tiltölulega frjáls. Samkvæmt
53. gr. er hin evangelisk- lúterska kirkja þjóðkirkja á íslandi, og
skal ríkisvaldið að því leyti styðja hana og vernda. hin samkvæmt
59. og 00. gr. er hér trúbragðafrelsi, og þjóðkirkjuna má afnema
með lögum. Innan þessa ramma getur kirkjan, þjóðkirkjan, eign-
ast mikið sjálfstæði.
En sjálfstæði getur verið með fleiru en einu móti. Með því getur
verið átt við það, að kirkjan sé öllum öðrum óháð. En reynslan
sýnir, að það er engin trygging fyrir sönnu sjálfstæði. Því að öfl
innan kirkjunnar geta gert liana ófrjálsa, t. d. með því að einblína
á ákveðna kenningu, ákveðið stjórnarform eða slíkt, og hneppa
alt í þrældóm um það.
Sannarlegt sjálfstæði kirkjunnar er i þyi fólgið, að öll öfl sem
hún ræður yfir, alt sem hún hefir í þjónustu sinni fái að njóta
sín í jjágu málefnisins, sem hún berst fyrir. Það er fólgið í því,
að kirkjan geti jafnan notað alt, sem hún ræður yfir og á þann
hátt, sem bezt er lil árangurs.
Þetta sjálfstæði er mark, sem kirkjunni ber að stefna að. En
vandinn er að finna, hvernig það er bezt trygt.
Reynslan hefir sýnt, að fullkomið vald kirkjunnar yfir málefn-
um hennar tryggir þetta ekki. Það er eins og með þjóð, sem nær
fullveldi gagnvart öðrum þjóðum, en kann ekki að fara með sjálf-
stæðið, og verður t. d. efnalega ósjálfstæð, lendir á vatdi illvígra
flokka, einvaldsherra, eða stíks. Kaþólska kirkjan var ekki og er
ekki slík frjáls kirkja, og fríkirkjurnar Ienda oft á valdi þeirra,
sem leggja þeim til starfsfé.
Hér hygg ég að sjálfstæðið sé bezt trygt, með samvinnu kirkju-
logra og þjóðfélagslegra valdhafa.
Veraldlegu valdhafarnir mega ekki stjórna, því að þá stöðvast
alt af áliugaleysi. En hinir kirkjulegu valdhafar eiga ekki heldur
að vera einráðir um að kúga alla eftir einhverju, sem þeir gera að
aðalatriði, þó að það sé jiað ef til vill ekki.
Hér á að vera víxlverkun.
Ahugann verður kirkjan að teggja til, og þar með starfið. Hún
verður því að liafa fullkominn tillögurétt og starfsmöguleika. Hún
á að hafa alt, sem hjálpar henni til að gera „propaganda“ fyrir
sínu máli.
En síðasta ákvörðunarvaldið á að vera lijá öðrum, þingi og
stjórn, eftirlitið með því, að kirkjan verði ekki ófrjálslynd eða
beiti skoðanakúgun.
Til þess að þetta eftirjitsvald ríkisins verði kirkjunni ekki erfitt,