Kirkjuritið - 01.04.1956, Blaðsíða 14

156
KIRKJURITIÐ
mest ber á. Blóðhefndarskyldan veldur mestu. En einmitt í þess
háttar tilfinningamálum getur ný trú haft hvað mest áhrif. Gegn
henni hafa biskupar og allir kirkjunnar menn beitt sér af alefli.
Fyrirgefningarskyldan, ein ótvíræðasta krafa kristindómsins, hef-
ir hitt þetta mein í hjartastað. Blóðhefnd og fyrirgefning — meiri
andstæður gátu ekki hugsast. Hér hefir hið fyrsta snögga áhlaup
kristninnar getað orkað miklu um nokkurt skeið. Þarna var kom-
ið vald, sem tók í taumana og var alveg ólíkt hinni heiðnu mildi
við misfellurnar.
Merkilegastar í þessu efni eru þó frásagnir Jónssagnanna
Ogmundssonar um lífið umhverfis Hólastað á hans dögum. Hef-
ir það líklega verið mesta „vakning“, sem sögur fara af hér á
landi. Fólk safnast af öllu Norðurlandi til vakningamóts á Hól-
um. Hólar verða miðstöð nýs anda. Hér verður þáttur kristninnar
mikill og fagur.
En jafn trúlegt og það er, að þessi áhrif hafi miklu til vegar
komið í fyrstu, jafn trúlegt er það einnig, að þau hafi ekki orðið
mjög langæ, frekar en oft vill verða um vakningaráhrif. Má þó
segja, að ekki væri til einsgis unnið, ef áhrifanna hefir gætt um
fast að heilli öld. Og þegar þau fara að dvína, og óróaöflin fara
að ná sér niðri að nýju, þá eru það ýmis önnur atriði, sem til
greina koma. Er það einkum tvennt, sem þessu veldur, tvenns
konar breytingar, sem halda hér innreið sína. Á annan bóginn
eru hér breytingar á þjóðfélaginu, og á hinn bóginn breyting
á hugsunarhætti og aðferðum kirkjunnar manna.
Á þjóðfélaginu verður hægfara, en mikil breyting á þessuni
tímum, sérstaklega við það, að einstakir höfðingjar og einstakar
ættir safna á sínar hendur fjölda goðorða. Skærur sögualdar,
persónulegar ýfingar og hefndarþorsti, voru einmitt verkefni,
sem hin nýja trú í höndum ágætismanna gat fengist við með
góðum árangri. En hitt varð erfiðara við að ráða með persónu-
legum áhrifum, er sjálft þjóðskipulagið fór að gliðna sundur og
ganga úr skorðum. í stað persónulegra tilfinninga koma hér póli-
tísk öfl, valdastreita, átök um yfirráð í heilum héruðum eða
jafnvel landinu öllu. Nú fara hér að vaða uppi hinir miklu ætt-