Jörð - 01.12.1945, Blaðsíða 80

284
JÖRÐ
félagsbygginguna var komið á rígfastri stéttaskiptingu. Æðsta
stéttin var hirðaðallinn, en honum næstur heraðallinn. Há-
tindurinn var keisarinn. Hann skorti hins vegar „afl þeirra
hluta, sem gera skal“ og var því lítils megnugur.
Er Perry skipherra knúði shógúninn, skömmu eftir miðja
19. öld, til að opna landið lyrir viðskiptum við hvíta menn, óx
verzlunarstétt landsins mjög að bolmagni og varð það ásamt
óánægju yfir ósigri shógúnsins l'yrir hvítu „skrælingjunum",
til þess, að keisaranum tókst að varpa af sér oki shógúnsins og
taka sjálfur öll ráð í sínar hendur. Var sá keisari kornungur
maður og sat ntjög lengi að völdum. Hann var með mikil-
hæfustu mönnum, sem farið hafa með völdin í Japan. Ekki
var hann þó einn í ráðum, því að því stóð samþykki alls þorra
manna, er nú urðu valdamestir í landinu, að lögð skyldi sem
allramest áherzla á guðdóm keisarans til styrkingar allri lands-
ins stjórn og þjóðfélaginu til eflingar gegn útlendingum. Hinn
nýríki keisari hét Meji (frb. Meidsjí) og \ar afi Híróhítós, nú-
verandi keisara. Undir hans yfirstjórn varð Japan iðnaðar- og
útflutningsveldi, herveldi, er reyndist þess umkomið að sigra
her Rússakeisara í Austur-Asíu og yfirleitt að taka upp flesta
þá hætti hvítra manna, sem þeir kærðu sig um. Samið var um-
fangsmikið kerfi úr Shintó-goðsögnunum og kennt skólalýð
landsins, til að innræta honum ótakmarkaða hollustu og
lilýðni \’ið keisarann og hans umboðsmenn, embættismenn-
ina. - -öj*!
Saga Japans hefur síðan \ erið útjjenslusaga ríkisins, — að
nokkru orsökuð af Shinto-trúnni, en jöfnurn höndum at' verzl-
unarlegum ástæðum. Árið 187(5 knúði Japan Kóreu til að
verzla við sig. Árið 1894—95 knúði J)að Kína til að sleppa hendi
sinni af Kóreu, og tók frá því Formósu. Árið 1903—4 rak það
Rússa út úr Mandsjúríu og náði sér þar ítökum. Ujtp úr heims-
styrjöldinni fyrri erfði það ítök Þjóðverja í Kína og nýlendur
þeirra í Kyrrahafi. Á fjórða áratug þessarar aldar tók að sker-
ast í odda með Japönum og vesturveldunum út af uppivöðslu
beggja í Kína, en Japanar vildu nú orðið sitja einir að þeirri
krás. Léku Japanar Breta eða brezka þegna þá svo háðulega,
að einsdæmi má heita. Tók nú að verða áberandi, að samtök