Nýjar kvöldvökur - 01.01.1929, Side 27

NÝJAR KVÖLDVÖKUR
21
»Jeg hefi aldrei gert orð eftir Bernie.
Jeg þori að veðja að hann er bálvondur«.
Svo var sem hún sagði. Þegar hræðsla
hálfbróður hennar var rokin burtu náði
reiðin yfirtökunum. Hann þakkaði björg-
unarmönnum systur sinnar mjög drernbi-
lega fyrir aðstoðina og bað þá í heonar
nafni afsökunar. Tók Rillean þá fram í
fyrir honum og stakk upp á því, að 'þeir
mynduðu »Myra Nelk fjelag«.

B ó k m e n t i r.
YFIRLIT YFIR ÁRIÐ 1928.
Eftir Guðmund Gíslason Hagalín.
%
I.
Á VÍÐ OG DREIF.
Ekki verður það sagt með sanni, að fá-
ar bækur hafi komið út hér á landi árið
sem leið. En mergð bókanna er aukaat-
riði. Mest er undir því komið, að þær séu
mikils virði. Og ekki verður með réttum
rökum móti því mælt, að flestar þeirra
bóka, er út komu árið 1928, séu frekar
veigalitlar. Ef dæma skyldi eftir þeim
andlegt ástand þjóðarinnar, er óhætc að
segja, að dómunnn yrði á þá leið, að is-
lendingar séu þrcftlitlir, ólistrænir, dauf-
gerðir og grunnhygnir.
En þar eð flest tííþrifamestu skáld
þjóðarinnar hafa ekkert látið frá sér fara
á árinu, er ekki í <■' ft að dæma hana af
þeim bókum, sem hér mur. nú verða vik-
ið að. Þó mun óhætt að fullyrða, að á and-
lega sviðiuu sé nú starfsemi þjóðarinnar
frekar daufleg og tilþrifasnauð. Sjaldan
eru andleg mál rædd, en pólitíkin dregur
að sér athygli flestra framar öllu öðru.
Blöð pólitísku flokkanna helga sig svo að
segja eingöngu dægurþrasinu og er synd
að segja, að blöð jafnaðar- og framsókn-
armanna séu þar skárri. Leggja þau mjög
litla rækt við andleg mál, vísindi, listir og
bókmentir — og örsjaldan er það, að þau
kynna lesendum sínum nokkuð það, er
gerist á sviði andlegra mála í menningar-
löndum heims. Það er eins og þau hafi
með öllu gleymt því, að maðurinn lifir
ekki á einu saman brauði.. . Þá er og það,
að þau afskifti, sem flest blöðin hafa af
bókmentum og listum, eru frekar til
skaða og skammar en til heiðurs og
heilla.... Og hversvegna?... Jú, eg skal
stuttlega gera grein fyrir því.
Fæst af blöðunum hafa ritstjóra, er
gefi sig mjög við bókmentum eða listum
eða hafi sérstaklega gott vit á þessháttar.
Þau hafa og flest engan fastan list- eða
bókmentadómara, heldur taka dóma um
listir og bækur, skrifaða af hinum og
þessum. Oft eru listamennirnir eða höf-
undar bókanna hvatamenn að dómunum,
og verða því flestir þeirra loflegir. Ein-
staka sinnum berast svo sanngjarnir
dómar frá mönnum, er skyn bera á listir
eða bækur, en þá fá listamennirnir eða
rithöfundarnir einhvern til þess að skrifa
nýjan dóm, nógu vitleysulega loflegan, og
láta ritstjórarnir sér mjög oft sæma að
birta slíka dóma. Þeir gera sig því seka