Sjómannadagsblaðið - 07.06.1964, Blaðsíða 50

Fiskveiðar Færeyinga
Eftirfarandi grein er rituð af Kjartan
i fakubsstovu, Færeyjum, og birtist í
Fishing News International Des. 1963.
(Þýð.)
Að skrifa um fiskveiðar Færeyja,
er hliðstætt því að ræða um heildar
afkomu þjóðfélags Færeyinga, þar
sem svo að segja öll efnahagsafkoma
er órjúfanlega tengd fiskveiðunum.
Til þess að gefa nokkurt yfirlit um
þetta má vitna til ummæla formanns
sjómannasamtaka Færeyja, sem
heldur því fram að sjö af hverjum
tíu starfhæfum mönnum í Færeyj-
um séu fiskimenn eða að benda á
þá staðreynd, að frá því um síðari
heimsstyrjöld hafi 96 til 98%af út-
flutningsafurðunum verið fiskur eða
fiskafurðir.
Eftirfarandi tölur skýra ef til vill
betur en nokkuð annað, hve mikil
lífsnauðsyn fiskveiðarnar eru 35.000
manna þjóðfélagi, sem lifir lífi sínu
á 17 litlum eyjum úti í N-Atlants-
hafi. Landflötur eyjanna ofar yfir-
borði sjávar eru 1.399 sq kílómetrar
af 24.356 sq. km.landgrunnsins út-
undir 200 metra dýpi, sem er vissu-
lega mjög lítið og fátæklegt, og varla
framfleyta meira en sjöunda hluta
af núverandi fólksfjölda, ef sjórinn
væri jafn ófrjór. En ef hægt væri að
„rækta“ landgrunnið á réttan hátt,
myndi tvöfaldur mannfjöldi á við
það sem nú er, geta lifað hliðstæðum
lífskjörum við það bezta sem þekk-
ist meðal annarra norðurlandaþjóða.
Fiskveiðisaga Færeyja er ekki
viðamikil, en mætti í stuttu máli
segja að hún hæfist um 1872, þegar
fyrstu tilraunir í stærri stíl fiskveiða
hófust og heppnuðust vel. Frá þeim
tíma og framundir 1957 voru fiski-
skipin að mestu keypt frá Bretlandi,
nær eingöngu gömul skip, sem Bret-
ar voru að losa sig við þegar þeirra
eigin floti var að endurnýjast.
Framundir 1930 voru þetta gömul
og notuð seglskip af ýmsum gerðum,
nokkur með hjálparvélum og notuð
eingöngu til saltfiskveiða.
Eftir 1930 og þar til skömmu eftir
styrjöldina keyptu Færeyingar
gamla kolakynta gufutogara frá
Bretlandi og 1948 áttu þeir 38 tog-
36 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
ara, sem var meira en nokkurt hinna
norðurlandanna höfðu, að meðtöldu
íslandi, en þess verður þó að gæta,
að meðalaldur þessara skipa var um
24 ár.
Síðan 1955 má segja að farið hafa
fram algjör endurnýjun skipaflot-
ans, og kaup á gömlum skipum að
mestu leyti bönnuð. Þess í stað hafa
Færeyingar eignast 3 dieseltogara
af 800 brt. stærð, 2 olíukynta gufu-
togara 1.030 brt. hvorn og í árslok
1963 verða komin í notkun rúmlega
60 ný fiskiskip af nýrri gerð, sem
ekki þekktist í Færeyjum fyrr en
eftir 1945. En það eru hin nýju línu-
veiðiskip úr stáli og stærð þeirra
frá 175 til 325 br. tonn.
Heildaraflinn 1962 varð 143.600
tonn, þar af 9.900 tonn af síld og
133.700 tonn hvítfiskur. Megnið af
síldaraflanum var saltað um borð,
en hluta aflans var landað nýjum
til frystingar í beitu. Af hvítfiskin-
um var 76% saltað um borð, og
annaðhvort landað í Færeyjum til
verkunar eða fluttur beint til megin-
landsins og seldur upp úr skipi,
16,3% var selt nýtt á brezkum mark-
aði og 7,5% var fryst um borð eða
selt til frystingar í landi.
Vaxandi magn af saltfiskinum er
nú landað í Færeyjum til verkunar,
þar sem verð á saltfiski hefir verið
mjög gott á Evrópumarkaði og lítur
út fyrir að fari heldur hækkandi.
T. d. var verðið í Esbjerg haustið
1963 um 143 stp. pr. tonn og útlit
fyrir að það kæmist upp í 165 stp. á
tonn.
Langmestur hluti afla færeysku
skipanna nú er nú sóttur á fjarlæg
mið. Nær allur síldaraflinn er veidd-
ur djúpt norður af Færeyjum, að-
eins lítill hluti aflast við eyjarnar
sjálfar og inni á fjörðum. Hvítfisk-
aflinn kemur að mestu frá Græn-
landsmiðum eða af 1962 aflanum
69,9% frá Nýfundnalandinu, 4,4%
frá Barentshafi 2,4% og frá Islands-
miðum 8,9%.
Frá heimamiðum.
Aðeins 14,4% koma af heimamið-
um, hins vegar fer veiði þar vaxandi
með tilkomu hinna nýju stálskipa,
sem geta fiskað þar allt árið um
kring. Þegar veðurfar hindrar veiðar
við Grænland geta þessi skip verið á
heimamiðum og í febrúar og marz
sækja þau til Islandsmiða, þar sem
þau veiða fyrir brezkan markað.
Fjöldi minni báta frá 20 til 75
tonna sem veiða eingöngu á heima-
miðum fer einnig vaxandi. En auk
hinna nýju stálskipa eru svo einnig
nokkur gömul skip 75 til 110 tonn
að stærð, er einnig sækja Islands-
mið og stunda þar handfæraveiðar,
en þeim fer nú ört fækkandi, eink-
um vegna vandkvæða að fá mann-
skap á þessi skip.
Eftir að landhelgin var færð út £
12 mílur við Island, hefir handfæra-
veiði þó verið heimiluð. (Fram
undir 1958 voru fiskimiðin við Is-
land fengsælust fyrir færeysk fiski-
skip, ekki aðeins að magni til, held-
ur einnig vegna þess að íslenzki
þorskurinn er stór og er keyptur
háu verði á Spánarmarkaði — það
er einnig auðveldara að selja fær-
eyska þorskinn sem er smávaxnari,
ef hægt er að bjóða stærri fisk með
honum). Nokkur af þessum smærri
skipum stunda nú ufsaveiðar við ís-
land.
En Grænlandsmiðin eru þó mikil-
vægustu fiskimiðin eins og fyrr seg-
ir, því öll skip yfir 110 tonn sækja
þangað. Stóru togararnir gera þar
venjulega þrjá saltfiskveiðitúra og
að vetrinum eða snemma vors gera
þeir einn eða tvo túra til Newfound-
land. Stóru línuveiðararnir fara tvo
eða þrjá saltfisktúra til Grænlands
og stærstu gömlu skipin eina veiði-
ferð. En auk þessa fara hundruð
færeyskra fiskimanna til Grænlands
og vinna þar í landi við fiskveiðar
og fiskverkun, árið 1960 voru þeir
658 og þeim hefir fjölgað árlega sem
fara þangað, með litlu skipin til
veiða og opna báta við handfæra-
veiðar frá landi.
I ársbyrjun 1963 var fiskiflotinn
195 skip yfir 20 tonn, samtals 32.086
tonn og meðalaldur 36 ár. En senni-
legt er, að við lok þessa árs (1964)
verði línuveiðararnir orðnir 70 og
stóru togararnir 10 að tölu.
Aðeins tveir af hinum nýju línu-
veiðurum hafa frystiútbúnað og
hafa beitt sér sérstaklega að por