Sjómannadagsblaðið - 26.05.1968, Blaðsíða 48

stokkinn. BæSi í lestum og kolageymslum unnu mennimir
eins og þeir ættu lífið aS leysa, og brátt sáust þcss merki, aS
skipiS væri fariS aS réttast. ViS aS skipiS kom aftur á réttan
kjöl fékk aflvélin kælivatn á ný, og Vilhelm flautaSi upp í
brú og tilkynnti skipstjóranum, aS þetta væri aS lagast. StýriS
var hart í stjórnborSa, vélinni var gefiS þaS sem til var, og
brátt sneri Gulltoppur hvassbrýndu stefni gegn ofviSri og
stórsjóum á ný. Þeir, sem voru í lestinni, luku viS aS ganga
frá saltinu. ÞaS hafSi tekiS þá tæplega hálftíma aS rétta skip-
iS, hálftíma, sem skipiS lá flatt fyrir sjóunum og þeim hafSi
öllum fundizt heil eilífS. Sérhverjum hinna reyndari sjó-
manna var ljóst, hve litlu mátti muna. Ef brot hefSi falliS á
skipiS er þaS lá varnarlaust, myndi enginn hafa orSiS til frá-
sagnar.
Eftir aS báSir áttavitar skipsins voru eySilagSir var ekki
eftir neinu aS stýra í brúnni nema vindstöSunni og sjónum.
Þetta getur gengiS meSan bjart er og sézt út frá skipinu, en
í blindbyl, náttmyrkri og særoki verSur aS taka eitthvaS annaS
til bragSs.
FriSfinnur Kjærnesed stýrimaSur tók þaS ráS aS halda
annarri höndinni út um hliSarglugga á stýrishúsinu og finna
þannig vindstöSuna. Þeir höfSu tekiS stýrisvélina í notkun,
og FriSfinnur sagSi mönnunum nákvæmlega fyrir um þaS,
hvernig þeir ættu aS stýra. Geir Jónsson var viS stýriS og
síSar Georg GuSmundsson.
SkipiS hófst og stampaSi og stundum missti vélin kælivatn,
og vélstjórinn varS aS draga af.
ÞaS var liSiS fram á aSfaranótt sunnudags og veSriS í of-
boSslegum ham. Skipstjórinn hafSi bannaS alla umferS eftir
þilfarinu, og hver og einn varS aS vera þar, sem hann var
kominn. Enginn þeirra á Gulltoppi mundi annaS eins veSur,
þar sem saman fór hafrót, bylur og fárviSriS frosti remmt.
Þeir negldu fjalir fyrir brotnu gluggana í brúnni, en höfSu
á rifur, og stýrishúsiS var fyrir löngu orSiS eins og íshellir,
en niSri í skipstjóraklefanum tók sjórinn í mjóalegg.
í þessum áföllum höfSu öll ljós ofan þilfars eySilagzt nema
hringljósiS í mastrinu, þaS eitt logaSi. Þeir rýndu út í bylinn
og náttmyrkriS, en ekkert sást, og þaS var eins og þúsund
nálar styngju þá í andlitiS, ísnálar, sambland af byl og sæ-
roki knúSar áfram af ofviSrinu. Þótt þeir hefSu neglt fyrir
gluggana, var veSurgnýrinn og hvinurinn slíkur, aS þeir urSu
aS kalla til aS heyra hverjir til annarra.
En nú kom ný hætta til sögu. 1 áfallinu hafSi toghlerinn
aS framan, bakborSsmegin, losnaS og fór nú fyrir borS. Hann
hékk utanborSs í vírunum og slóst viS skipssíSuna, og þaS
voru ferleg átök, sem auSveldlega gátu sett gat á bvrSing-
inn. Þeir FriSfinnur og GuSmundur Kristjánsson ræddu um,
hvernig ætti aS afstýra þessari hættu. ÞaS varS aS ráSi, aS
GuSmundur færi niSur aS togxnndunni, hífSi hlerann upp í
toggálgann. Þegar svo væri komiS, myndi FriSfinnur láta
skipiS slá undan til stjórnborSs og GuSmundur þá slaka hler-
anum í sæti. Allt gekk þetta eftir. Þarna voru örugg og fum-
laus handtök traustra sjómanna, sem þrátt fyrir æSandi of-
viSri, náttmyrkur og stórhríS unnu vandasöm verk svo sam-
stillt, aS aSdáunarlegt var.
Um tíma leit út fyrir aS vélarafliS ætlaSi aS lúta í lægra
haldi fyrir ofviSrinu. Þeir höfSu samband viS vélstjórann í
gegnum talröriS og báSu um ennþá meiri ferS. Þeir gerSu
34 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
sér allir ljóst, hvílíka hættu þeir lögSu skipiS í meS því aS
beita því svona vægSarlaust upp í óveSriS, en um annaS var
ekki aS ræSa. — Þrátt fyrir ýtrustu aSgætni og frábæra sjó-
mennsku féll skipiS frá öSru hvoru og tók þá stundum á sig
sjói. Einn slíkur sjór skall inn yfir skipiS fyrir aftan brú,
sprengdi upp háglugga á vélarreisn og steyptist niSur í véla-
rúmiS. GólfiS í kyndistöSinni hafSi losnaS og plöturnar henzt
til, var aSstaSa þar niSri því mjög slæm. Sjór kom niSur í
vélarúm og kyndistöS, bæSi er háglugginn opnaSist og eins
um rist yfir kyndistöSinni, sem venjulega var opin án þess
aS kæmi aS sök. UtilokaS var aS losna viS ösku, og hún
safnaSist fyrir niSri, og rann niSur í kjalsogiS. Allt varS aS
hrærigraut, sem stíflaSi dælurnar.
ÞaS var fariS aS birta af sunnudagsmorgni og loftskeyta-
þræSirnir orSnir mjög gildir af ís. Eitt sinn er skipiS hjó í
öldu, brotnaSi fremri loftskeytastöngin, datt niSur á þilfariS
og sjálft loftnetiS niSur á annan brúarvænginn. FriSfinnur
hljóp út úr brúnni, gat gripiS þræSina og bundiS þá fasta.
Eftir aS birti tókst mönnunum aS komast eftir skipinu, og
þeir gátu skipt vöktum. — VeSurofsinn hélzt, en hríSin og
fiostiS var sízt minna en fyrr.
Gulltoppur andæfSi allan sunnudaginn, en þegar leiS á
daginn, fór aS draga úr veSrinu, enda þótt þaS væri ennþá
svo slæmt, aS ekki væri ferSaveSur. Laust eftir miSnætti aS-
faranótt mánudagsins 9. febrúar hringdi Jón skipstjóri á stanz
og sagSi mönnum aS lóSa dýpiS. SkipiS var á 90 faSma dýpi.
Jóni skipstjóra reiknaSist til, aS þar sem þeir hefSu stímaS
upp í veSriS meS fullri ferS í 36 tíma og skipiS hefSi stýrt, aS
minnsta kosti öSru hvoru, hefSi þeim miSaS áfram um aS
minnsta kosti tvær til þrjár sjómílur á klukkustund. Þeir
væru meS öSrum orSum staddir útnorSur af Homi.
Þar sem sama frostveSriS hélzt, enda þótt hríSin væri ekki
eins svört og áSur, þótti þeim líklegt, aS ennþá væri sama
áttin ríkjandi. Stefna suSvestur meS fjörSum myndi því beint
undan. MeS allri varúS var Gulltoppi snúiS undan og sigld
suS-vestlæg stefna. Þótt dregiS hefSi úr veSurofsanum, var
sjórinn ennþá mikill. 1 byrtingu um morguninn stytti upp.
Þeir sáu fljótlega land aftur út á bakborSa. Þeim var ekki
fyllilega ljóst, hvaSa fjall þetta var, unz einn kvaS upp úr
meS, aS þeir sæju þarna kollinn á Látrabjargi. Þeir rýndu til
lands, og brátt sást Snæfellsjökull. Eftir aS hafa fengiS svo
örugga staSarákvörSun og sett út í kortiS, var þeim ljóst, aS
í staS þess aS sigla sextíu til sjötíu mílur áfram hafSi skipiS
hrakiS um tuttugu og fimm sjómílur afturábak þá 36 klukku-
tíma, sem þaS hafSi veriS knúiS á fullri ferS gegn fárviSr-
inu. Gulltoppur sigldi undir Jökul, en þar var stanzaS og
mannskapurinn kallaSur á þilfar. Menn lagfærSu þaS, sem
hægt var og brutu ís af skipinu. Þeir FriSfinnur Kjærnested
stýrimaSur og Sverre Smith loftskeytamaSur hjuggu mesta ís-
inn úr framvantinum öSrum megin og komust upp í mastriS.
Þeim tókst aS festa loftnetiS í salninguna. Litlu síSar náSi
Gulltoppur loftskeytasambandi viS TFA í Reykjavík og skýrSi
frá því, aS þeir væru á heimleiS. Sverre Smith hafSi einnig
samband viS togara, sem voru inni á PatreksfirSi og bar á
milli fyrir hann skilaboS til Reykjavíkur. Þegar tekiS var til
í brúnni, fundust þar raktæki skipstjórans, sem hann annars
geymdi á hillu viS vaskinn í íbúS sinni. 1 áfallinu höfSu þau
kastazt alla leiS upp í brú.