Sjómannadagsblaðið - 26.05.1968, Blaðsíða 52

Þorvaldur S. Árnason, skipstjóri ?
Ásþór, er Bolvíkingur í föðurætt. Ámi,
faðir Þorvaldar var einstakur eljumaður,
svo að það var á orði haft og voru þó
margir þarna, sem létu sér ekki oft falla
verk úr hendi. Hann var einnig maður
sérlega verklaginn og gat valið úr skip-
rúmum meðan hann var upp á sitt bezta.
Hann var vélamaður í mörg ár hjá ekki
minni mönnum en Guðmundi Þorláki
og Þorsteini Eyfirðingi.
Kona Árna og móðir Þorvaldar skip-
stjóra og þeirra systkina er enn á lífi.
Hún var hinn mesti kvenskörungur,
lagði hönd að verki með manni sínum,
og er því heimili auðvitað til sóma, eins
og hverjum þeim stað öðrum, sem sú
kona hefur dvalið á um ævina.
Meðan borgarinn sefur . . . .
Það var um nótt, að ég vissi von á
Þorvaldi í land og fór út á Grandagarð
að spjalla við hann. Það var sóma veður
í bænum, en það kom á daginn, að það
hafði verið eitt með verri sjóveðrum
vetrarins. Þegar bátarnir höfðu farið út
á aðfaranótt miðvikudags, hafði verið
suðvestan haugasjór en hægur vindur.
Á fimmtudagsmorguninn, hvessti hann
idiotar hleypa sér í ófærur að þarflausu,
eru raktar af því langar sögur, en heldur
fáar af þessum mönnum, sem standa í
margfalt meiri stórræðum vegna atvinnu
sinnar. í umhleypingasamri tíð, eins og
verið hefur í vetur, má segja, að hver
bútungur sé sóttur undir högg.
Á nóttum eru þeir menn oft að verki
á Grandanum, sem hafa það að atvinnu
sinni að drepa þann þorsk, sem lifir í
sjónum, svo hinir sem á landi eru, megi
lifa. Þorskurinn er sú skepna, sem við
íslendingar metum aldrei að verðleikum,
og þó lifir hann og deyr fyrir okkur og
stendur næst okkur allrar skepnu, þó að
ÁSGEIR JAKOBSSON
Þeir eiga með réttu aurana sína . . .
þegar hann var ekki í skiprúmi, heldur
vann heimilinu sjálfstætt við róðra á
eigin báti, og þótti hún víkingur við þau
verk ýms, sem konum voru þó ekki al-
mennt ætluð vestra, því að þar þekktist
aldrei sú þrælkun konunnar, sem ekki
var óalgeng víða um land, að þær væru
hafðar til burðar og við uppskipun eða
önnur þau verk, sem krafta þurfti til. En
Sigríður var ekki aðeins þrekmikil, held-
ur einnig fínleg og mikil húsmóðir, sér-
lega þrifin. Þó var mest um vert lundar-
far hennar, en hún brá aldrei hinu góða
skapi í dagfari sínu, það gerði bóndi
hennar reyndar ekki heldur, og enn er
ótalinn sá kosturinn, sem oft vakti furðu
þeirra, sem til þekktu, en það var gjaf-
mildi og raunsarskap af litlum efnum,
gæti maður ímyndað sér, því að ómegð
hlóðst á þau hjónin, en tekjur manna
ekki miklar á þessum árum, jafnvel ekki
þeirra sem duglegastir voru. Það var eins
og þessari konu blessuðust allir hlutir,
hún gaf og gaf á báða bóga, undir því
kjörorði, sem hún tók sér oft í munn:
„Mér leggst alltaf eitthvað til.“ Henni
varð að þessari trú sinni, þvi að alla tíð
þótti heimili þeirra hjóna til fyrirmynd-
ar í allan máta og þar var aldrei skortur,
þrátt fyrir gjafmildi húsfreyjunnar.
Þau hjón áttu síðan barnaláni að
fagna og blessaðist þannig allur þeirra
búskapur. Ámi er látinn fyrir nokkrum
árum, en Sigríður býr nú á Hrafnistu
síðan upp, eins og hendi væri veifað á
austan og eins og jafnan, þegar vindur
fellur þvert á mikinn sjó af annarri átt,
æsist sjórinn og það verður óþverra sjó-
lag, afleitt vinnuveður og illt að verja
skipin. Flestir bátanna höfðu farið frá
netum sínum, en Þorvaldur hélt áfram
að draga og dró öll sín net og hélt síðan
til lands með eðlilegum hætti. Skipið er
gott og menn hraustir, og þegar ég kom
um borð varð ekki séð, að þama væm
menn að koma úr svalki. Þeir höfðu
reyndar fengið hvassara veður í túmum
á undan, þó sjólagið væri skárra, það var
veðrið, þegar eldingunum laust niður í
kýrnar fyrir austan fjall, nóttina aflíð-
andi þeim degi, sem litli drengurinn
hvarf hér í bænum og öllum Reykvík-
ingum verður lengi minnisstætt. Þor-
valdur hafði gert ráð fyrir að koma inn
klukkan tvö um nóttina, en kom ekki
fyrr en á sjötta tímanum um morgun-
inn og hafði þá verið tíu tíma að berja
utan af miðunum. Það hafði verið af-
landsvindur og sjór því ekki mikill, og
það var alltaf keyrt með fullu, en rokið
þetta mikið, að það tók þá tvöfalt lengri
tíma að baksa í land en venja var. Þetta
er ekki frásagnarvert í sjálfu sér, þó að
það sé nefnt hér sem dæmi um hið dag-
lega lífs sjómannsins.
Meðan borgarbúar sofa eru menn hér
úti fyrir að berjast heilu og hálfu næt-
umar við að ná landi. — Þegar sport-
sauðkindin hafi alla tíð skipað meira
rúm í hjarta okkar og skálda okkar, enda
okkur á margan hátt skyldari. Hún er
ekki einasta heimsk heldur ill í sér líka.
Það er auðvitað, að það tekur á taug-
amar fyrir jafn hroðalega fínt fólk og
við emm orðin, öll á kafi í æðri vísind-
um, listum og hvers konar menningu,
að viðurkenna, að það sé þorskurinn
sem ber öll þessi fínheit uppi.
Minnkandi afli - harðari
sókn — aukin nýting
Við byrjuðum fyrst á því að ræða af-
komuna. Þorvaldur sagði:
— Það er augljóst, að það verður að
mæta minnkandi afla ár frá ári með auk-
inni nýtingu á aflanum. Það myndi
hækka fiskverðið til sjómannanna og
bátanna og bæta þannig afkomuna, sem
er vægast sagt léleg. Hásetar hafa um
100 krónur úr tonni til hlutar og þá úr
800 tonnum, sem er sæmilegur vertíðar-
afli, 80 þúsund krónur í hlut á tæpum
4 mánuðum, og þar af greiða þeir allt
að 16 þúsund krónum í fæði. Miðað við,
hvað vinnan er erfið og það, að henni
fylgja miklar vökur og nokkur áhætta,
getur þetta ekki talizt mikið kaup.
— Þið sækið stíft?
— Já, sóknin er alltaf að harðna. —
Menn reyna að bæta upp minnkandi
afla og kjararýrnun af ýmsum orsökum
38 SJOMANNADAGSBLAÐIÐ