Sjómannadagsblaðið - 07.06.1970, Blaðsíða 47

Þrátt fyrir stóraukinn stálbyrðing varð ekki hjá því komist að „Manhattan“ fengi all-
verulegar skrámur í árekstrum við stóra ísjaka.
Fyrstu landkönnuSir á þessum slóð-
um voru einnig að leita viðskiptaleiða.
Fyrstur sem kunnugt er um, John Cabot,
sem á árunum 1497 og 1498 reyndi tví-
vegis að finna siglingaleið um Norður-
Ishafið, en týndist þar. í leit að siglinga-
leið til Indía — yfir þak heimsins —
fylgdu aðrir í kjölfar hans næstu 350
ár, en mistókst.
Margur dugandi sæfari týndi þar lífi
sínu, eins og Fíenry Hudson í ferð sinni
á „Discovery" árið 1610. 1 flóanum, sem
nú ber nafn hans, gerði skipshöfnin
uppreisn, skyldi Hudson og ungan son
hans eftir í bát ásamt sjö skipverjum,
■og sigldu burt, en aldrei spurðist framar
til þeirra, sem eftir voru skyldir.
Leiðin varð loks endanlega fundin,
sem afleiðing af hinni hörmulegu för
Sir John Franklins árið 1845. Með 129
mönnum, á tveim skipum, týndist allur
leiðangurinn í ísauðnum norðursins (sjá
landakort). Um langt árabil voru gerðir
út margir leiðangrar að leita þeirra, en
árangurslaust.
Arið 1850 fór leitarleiðangur á skip-
inu „Investigator" undir stjórn McLure,
inn í eyjahafið að vestanverðu. — Þeir
frusu fastir í Merca Bay, en fundust árið
1853 af leitarleiðangri frá FI.M.S. Reso-
lute, sem var innifrosið 200 mílum aust-
an við Dealy Island. — McLure og skip-
verjar hans gengu síðan þessar 200 míl-
ur yfir ísinn til „Resolute". 1854 komst
leiðangurinn loks af stað aftur austur á
bóginn. Við Beechy Island biðu björg-
unarskip, sem fluttu McLure og leið-
angursmenn hans heim, er þannig voru
fyrstir manna til þess að ferðast alla norð-
vesturleiðina.
Heiðurinn af því að komast einskipa
þessa siglingaleið féll hins vegar í skaut
norska landkönnuðarins Roald Amund-
sen (síðar einnig fyrstur til þess að kom-
ast á Suður-pólinn), sem árið 1903 kom
að siglingaleiðinni að austanverðu, og
þremur árum síðar sigldi sigri hrósandi
'gegnum Beringssund.
Þessi erfiÖa siglingaleið var svo ekki
farin aftur fyrr en 1940—1942, er Henry
Larsen úr Kanadísku fjallalögreglunni
fór á seglskútunni „St. Roch“ gegnum
ísbreiðurnar frá vestri til austurs, og
tveim árum síðar, á sama skipi, 104 feta
bát, aftur til baka, og varð þannig fyrsti
maður til þess að fara báðar leiðir.
Árið 1954 fór kanadíski ísbrjóturinn
„Labrador" þá leið, sem djúprist skip
gætu farið, og fleiri stórir ísbrjótar sigldu
síðar sömu leið. „Labrador" aðstoðaði
einnig U.S. Coast Guard-skipin „Stor-
is“, „Spar“ og „Bramble" til þess að
verða fyrstu bandarísku skipin, sem fóru
þessa siglingaleiÖ.
Þær siglingar bandarískra skipa, sem
mesta athvgli vöktu þó, var sigling kaf-
bátanna „Nautilius", „Skate" og „Sea-
dragon“ árin 1958, 1959 og 1960. Bók-
staflega talaÖ, stungu þeir sér undir
verkefnið, þessir kjarnorkuknúðu kaf-
bátar ferðuðust neðansjávar yfir Norður-
Pólinn.
☆
Með „Manhattan" voru tveir ísbrjót-
ar, ef á þyrfti að halda til aðstoðar,
þyrlur voru einnig notaðar til þess að
skyggnast um eftir íslausum svæðum,
en vegna stærðar sinnar og djúpristu,
varð skipið að sigla þar sem dýpi var
nægilegt. Segulkompásar þess hring-
snérust er þeir nálguðust segulpólinn,
og jafnvel gyrokompásar þurftu ítrek-
aðra leiðréttinga við.
Skömmu eftir að þeir voru komnir
inn í Viscount Melvilli Sound lentu þeir
í margra ára gömlu ísbelti, sem hafði
þiðnað í sumarhitum og frosið að nýju
og orðið stálhart. Skipið missti ferð og
stanzaði loks alveg við blýgráan vegg.
Umhverfið glóði af ójarÖneskum
bjarma. Á 74. gr. N-breiddar kom mið-
september sólin svo lágt yfir sjóndeildar-
hringinn, að varla var hægt að tala um
dagsskil, dagurinn var aðeins glampandi
sólargeisli og glóandi sólsetur. Hitastig-
ið var tiltölulega hátt fyrir þessa breidd-
argráðu, um 17 gr. F., en allhvass vind-
ur blés frá NorÖur-Pólnum.
Eftir nokkurt hlé var gerð önnur til-
raun til þess að renna skipinu á ístang-
ann, en það misheppnaÖist að brjótast í
gegn. Á meðan hafði vökin, sem við
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 33