Eimreiðin - 01.09.1922, Blaðsíða 2

194
UPPELDI OG SKÓLAR
EIMREIÐIN
Löngum var eg læknir minn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarinn,
kerra, plógur, hestur.
En það sem einum er ofvaxið, er mörgum sameinuðum
auðvelf. Með skiftingu vinnunnar veitist okkur létt að full-
nægja þörfum okkar, ef þeim er í hóf stilt, og öllu er hagan-
lega niðurskipað og hver og einn er stöðu sinni vaxinn og
gerir skyldu sína.
Það er þetta fyrst og fremst, sem knýr menn til þess að
bindast félagsböndum, sem kölluð eru ríki. Það liggur í aug-
um uppi, að því betur sem einstaklingurinn er stöðu sinni
vaxinn, því máttugra er ríkið, og því vitrari og röksamari sem
stjórnin er, því betur líður einstaklingnum. Æðsta hlutverk
ríkisstjórnarinnar er að tryggja velgengni þegnanna. En grund-
völlurinn undir allri velgengni manns er, að því leyti sem
menn geta við ráðið, uppeldið.
Siðmenningarþjóðir telja sér nú orðið skylt, að annast
fræðslu barnanna. Svo langt er þessi skoðun um skyldur rík-
isins við einstaklinginn komin á sigurbrautinni. Og sú skoðun
ryður sér nú æ meira og meira til rúms, að það sé ekki að
eins fræðslan sem ríkinu beri að annast, heldur uppeldi barn-
anna, að öllu leyti. Um þetta má nú deila og verður deilt í
framtíðinni. Enn sem komið er þurfum við íslendingar ekki að
deila um þetta efni, því að þótt við viðurkendum öll, að ríkið
ætti að annast uppeldið, þá væri hitt óráðið, hvernig ætti áð
framkvæma það hér i strjálbýlinu. Eigi að síður verður maður
að heimta það af stjórn og löggjöfum, að þjóðskútunni sé
haldið í horfinu, en ekki snúið við, eða stýrt af leið út i
svartaþoku fálms og glundroða. Ef menn óttast, að hún reyn-
ist of hraðskreið, og fari svo langt fram úr öðrum, að hún
verði viðskila úr hópnum, þá er að lifa í þeirri von, að hún
eigi innanborðs einhverja stjóra, sem fáist til að draga nr
skriðnum.
Margir munu á einu máli um það, að nú sé rétt stefnt,
hvað fræðslumál þjóðarinnar snertir, og að ríkið verði í fram-
tíðinni fremur að auka á sér byrðarnar en létta þeim af ser.
Og allir munu telja brýna nauðsyn á því, að tryggja það, að