Eimreiðin - 01.09.1922, Blaðsíða 25

eimreiðin
TVÍSONGSLISTIN Á ÍSLANDI
217
söngslistina, eins og hún var hér á hans dögum, og fer um
það svofeldum orðum:
»Að því er sönglist og lagfræði (þ. e. kontrapunktik, pundus
contra punctum, þ. e. nóta gegn nótu) snertir, þá hafa landar
mínir ekki verið svo illa að sér, að þeir hafi ekki getað búið
til hljóðfæri á eigin spýtur og tekist vel. Og lagfræðina hafa
þeir þekt alt fram á þennan dag. Sumir hugsa jafnvel upp
lög með fjórum, fimm eða fleiri röddum og syngja þau all-
laglega« (Ólafur Davíðsson: ísl. skemtanir).
Það, sem Arngrímur segir hér um lagfræðina (raddsetn-
ingu sinnar aldar) lætur nútíðarmönnum undarlega í eyrum.
Eða var ekki tvísöngurinn að eins tvíraddaður? Og í radd-
söng vorra tíma eru eigi hafðar fleiri raddir en fjórar. Hvaðan
kemur þá Arngrími það, að samtíðarmenn hans hafi búið til
lög með fimm eða fleiri röddum og sungið þau? Er hann
ekki að vaða reyk í þessu efni, svo lærður sem hann var?
Nei, því mun fjarri fara. Arngrímur var bæði lærður og
óljúgfróður; það ber öllum saman um, sem lesið hafa rit hans;
hann hefir sannvitað þetta, heyrt menn syngja lögin með öll-
um þessum röddum.
Til þess nú að skilja, hvað Arngrímur fer, þarf eigi annað
en að gera sér nokkra grein fyrir, hvernig sönglistinni var
varið um og fyrir hans daga. Hún var þá mjög ólík því, sem
hún er nú, að því er raddsetningu og annað snerti. Og þó
var hún á þroskaskeiði á þeim dögum, og raddsetningin þá
var vísir þeirrar raddsetningar, sem vér þekkjum nú.
Tuísöngurinn (discantus, diskant-söngurinn) er æfagömul
list, og er fyrsti vísir hins margraddaða söngs á vorum dög-
uni. Hann hefst fyrst á 12. öld á Norður-Frakklandi, einkum
■ París og. síðar í borginni Cambrai, skamt suður og austur
frá Lille.
Uppruni tvísöngsins er í fæstum orðum á þessa leið:
Hinn fornrómverski kirkjusöngur (cantus firmus eða cantus
planus) þótti hægfara og tilbreytingalítill. Þá var það, að góðir
söngmenn í París og víðar hófu þá nýbreytni að búa til ný
lög og syngja þau tveimur, þremur, fjórum og oftast fimm
lónum ofar eða neðar en stofnlögin, eða hin fornu kirkjulög.
Eetta þótti breyting til bóta. Á sama hátt fóru þeir líka með