Eimreiðin - 01.04.1925, Page 17

EIMReiðin
NÝNORSKT MÁL 00 MENNINQ
113
v‘ðfangsefnanna oft og tíðum meira en listarinnar. Deztar eru
s°gur hans frá Ameríku. Af bókum hans eru þýddar á ís-
enzku »Hann og hún«, »Þú ert hold af mínu holdi«, »Villi-
r°sa« og »Nýlendupresturinn«. Er hin síðastnefnda allgóð
Sa9a og vel þýdd. Janson lézt í Kaupmannahöfn 1917.
^rni Garborg. Garborg er sá af nýnorskum skáldum, sem
er þektastur á' íslandi. Hann er og það skáldið, sem er
mestur andlegur höfðingi og sá er sér víðast. Hann er sá,
Setn mest verður fyrir áhrifum síns tíma, en er um leið sér-
ennilegur og frumlegur.
arborg fæddist á ]aðri 25. janúar 1851. Fólkið þar er
anega hugsandi og trúhneigt, vinnusamt og góðir borgarar.
ölr Garborgs hafði verið skólakennari, en tók síðan við
®ttarleifð sinni. Hann var maður frjálshuga og gáfaður, en
varð skyndilega »pietisti«, sem sá alstaðar reiði guðs og í
synd og fordæmingu. Hann varð harður og óvæginn og
gleðisnautt. Garborg var ofboðið með vinnu og bann-
að líta í aðrar bækur en guðsorðabækur. Harðýðgi föður
_ns hafði vond áhrif á hann líkamlega og andlega — og
le hann að því alla sína æfi. Hann varð snemma kennari,
e2 17 ára gamall komst hann í kennaraskóla. Þar las hann
I', ^sens, og varð sá lestur til að auka sálarkvöl hans. Svo
e 11 hann, að faðir hans hefði fyrirfarið sér — og varð hann
a ekk> mönnum sinnandi um hríð.
a er af honum bráði, tók hann að stunda blaðamensku.
9 loks fór hann blásnauður til Oslóar og hafði ásett sér að
jfj a slndentspróf. Þar hófst barátta við fátækt og sjúkt sálar-
sv' ^°^lr menn greiddu lítið eitt götu hans, og komst hann
langt að verða stúdent. Útskrifaðist hann frá Heltberg,
am sama og Vinje, Björnson, Ibsen og Lie voru hjá.
_ u varð hann á ný blaðamaður, skrifaði um bækur og
, al- Hann var mjög andstæður Georg Brandes og stefnu
> °g gerðu íhaldssamir menn sér um hann hinar beztu
uild'r' ^ann lel< rannsaha trúmálin nánar, þareð hann
j? vera sem færastur í baráttunni gegn fríhyggjumönnum.
i Vl^ þá rannsókn komst hann sjálfur í efa um trúarsetn-
þá kirkiunnar> °2 iókst nú óvissa hans og sálarstríð. En
K°mst hann út í svænsnar deilur um landsmálið. Fengu
8