Eimreiðin - 01.04.1933, Síða 121

eimreiðin
RADDIR
233
Tro. Hedensk Fanatisme eller Intolerance giver sig saaledes ikke til
Kende. Naar derfor kirkeligt Gods og Gejstliges Ejendele synes særlig
hjemsögt, kan Grunden alene have været, at Vikingerne vidste, at der i
Kirker og Klostre gemtes Herligheder og Skatte, særlig Guld og Sölv,
°S dernæst, at disse Steder ofte vilde være let tilgængelige ved deres
udsatte Beliggenhed og svage Værn.“ Kaflinn um víkingaferðirnar í bók
þessari er ritaður af J. Steenstrup, en hann er sá maður er allra sagn-
fræðinga mest hefur rannsakað þetta efni og skrifað geysistórt rit um
vikingaferðirnar, Normannerne, enda byggja aðrir sagnfræðingar yfirleitt
á rannsóknum hans. Auk þeirra heimilda, er ég hef þegar nefnt, vildi ég
benda „sagnfræðingnum" á þessar: J. E. Sars: Udsigt, E. Arup: Dan-
marks Historie, A. Bugge: Vikingerne. í engu þessara rita er svo mikið
sem vmprað á þessari skoðun þeirra Arnórs. Að vísu eru ýmsar orsakir
nefndar, er verið hafi að verki, að hrinda víkingaferðunum af stað, en
°llum ber saman um, að þær séu af efnislegum rótum runnar, þær séu
atvinnuvegur Norðurlandabúa á þessum tímum, eins og allar ránsferðir,
sem vér þekkjum úr sögunni. Fornrit vor segja líka, að menn hafi lagst
1 víkingu til að afla sér fjár og frama. Einna skýrlegast er gerð grein
fyrir þessu hjá Bugge (Vikingerne II, bls. 46—47): „Vikingetog — det
er io ikke andet end Tog over Havet, fortsat gennem et længere Tidsrum,
ffa fatligere til rigere og solvarmere Egne. Deres Maal er Bytte og Guld.
^fen ofte vokser ogsaa Iidt efter lidt Lysten til at blive Herrer i Landet
med de frugtbare Marker og rige Slotte. Herjetogene vokser til Erob-
r>ngstog.“ Síðan nefnir hann fjölda dæma um ránsferðir annara þjóða
® ýmsum tímum og telur þær hliðstæður víkingaferðanna, t. d. írskar ráns-
ferðir á 4. og 5. öld f. Kr. til rómversku nýlendunnar á Bretlandi, víkingu
Araba í Miðjarðarhafinu á miðöldunum og áhlaup Japana á strendur
Nína og Austur-Indlands á 15. og 16. öld. Og enn segir hann: „Vikinge-
toSene har saaledes sin Grund i Aarsager, som gjælder for alle Folk og
bl alle Tider." Ég hef orðið nokkuð fjölorður um þetta efni, til að vara
þennara við þessari erkivitleysu. Ein sál úr kennarastétt hefur orðið til
að mæla henni bót, og hugsanlegt er að fleiri kynnu að finnást slíkar,
þótt raunar sé það ekki trúlegt.
Nú vindur „sagnfræðingurinn" sér inn á svið málfræðinnar. Þar tekst
ftonum ekki ver upp. Hann kemur með þá skýringu, að óðal geti meðal
annars þýtt goðorð, og séu „mörg dæmi þessa í fornum lögum Norð-
manna og í Heimskringlu." Það var bara galli, að hann skyldi ekki til-
f®ra þessi mörgu dæmi. Ég þekki ekkert slíkt dæmi, og hin stóra orða-
bók Fritzners ekki heldur.
Þá segir hann að hallæri geti engu síður stafað af illri verzlun en af
fiskileysi eða uppskerubresti. Það eitt nefnist hallæri, er óblíða náftúr-
unnar veldur, sbr. líka ár, er merkir frjósemi eða frjósama tíma. Hall-
®ri hlýtur þá að merkja hið gagnstæða.* í Heimskringlu stendur svo:
Augljósast vitni þessa er þaö, aö enginn segir aÖ nú sé hallæri í landinu, heldur hreppa.