Eimreiðin - 01.04.1943, Blaðsíða 75

eimreiðin
BANDARÍKI EVRÓPU
155
löngun til að taka á sig það erfiða HJutverk. \ iðfangsefni
hennar er nú það að sigra í styrjöldinni. En aðalviðfangsefnið
í franitíðinni er að sigra erfiðleikana á eftir, sein friðnuni .
fylgja. Það viðfangsefni er ekki stjórnmálalegs, heldur sál-
fræðilegs eðlis.
Styrjöldin 1914—1918 var milli tveggja heimsveldakerfa,
hins þýzka og hins brezlca. Bretar sig'ruðu i styrjöldinni, en
töpuðu í friðnum, sem á eftir fór. Siðan hafa menn gerzt
gjarnir á að kalla gömul fyrirbrigði nýjum nöfnum og tala
i líkingum. En yfirstandandi styrjöld er aftur barátta milli
tveggja heimsveldakcrfa: hins þýzka og engilsaxneska. Ósk-
andi væri, að það yrði ekki aftur friðurinn, sem tapaðist, eftir
að herir bandamanna hafa unnið fullnaðarsigur i styrjöldinni.
Misheppnaðir friðarsamningar mundu fljótt hafa þriðju
styrjöldina í för með sér. Ef Engilsaxar falla a.ftur i eitth\eit
sjálfsánægjumók og láta svæfast af ovirkri, værugjarnii
niannúð, þá verða þeir sjálfir til þess að undirbúa jarðveg-
'nn fyrir heimsstyrjöldina þriðju.
Mannkynssagan ber því glöggt vitni, að menningartímabilin,
stjórnfars- og hagkerfin, sem lil hafa orðið um liðnar aldir,
ern allt árangur stórveldisstefnu — ýmist til heilla eða hörm-
llr>ga fyrir mannkynið. Það stendur nú á vegamótum, þar sem
annars vegar gefur að líta alræðisstefnu þjóðernisjafnaðar-
inanna og hins vegar engilsaxnesku stefnuna, þ. e. gamla
, íýrirkomulagið, sem við erum alin upp við og teljum með
'éttu hina æðstu tegund stjórnskipulags, sem enn þá hefur
tekizt að mynda, menningarskipulag, þar sem tiltölulegt frelsi
°g umburðarlyndi ríkir. Smáþjóðir Evrópu vona nú til engil-
saxnesku þjóðanna um lausn úr áþján og um endurheimt
1 nelsis sins. En ef Evrópa hlýtur ófullnægjandi frið að af-
loknu þessu stríði, þá má vel svo fara, að þjóðir hennar glati
tiúnni á Engilsaxa og löggjafarstarf þéirra fyrir mannkynið.
('óður friður kemst þvi aðeins á, að Bretar reyni að skilja
hugsunarhátt Evrópuþjóðanna betur en þeir hafa áður gert.
Englendingar eru og verða kynflokkur út at fyrir sig. Mér
er full alvara með að halda þessu fram. Ég man vel frá ferð-
11111 niínum i Asíu, hvernig Asíubúar skiptu hvitu þjóðunum
usjálfrátt í þrennt: Englendinga, Ameríkumenn og s\o i