Eimreiðin - 01.07.1951, Síða 112

224
DANSKT HERVALD GEGN ÍSLENZKUM EIMREIÐIN
III.
En menn minnast þó Gísla Jónssonar ekki fyrst og freinst
vegna ástamála lians. Þau eru aðeins einn þátturinn í fjölþættu
lífsævintýri lians. Málaflækjur lians og margvísleg hrekkjabrögð
halda nafni hans lengst á lofti. Það verður aldrei af manninum
skafið, að refjóttur var liann, svo að fátítt má kallast, ágengur
og illskiptinn og svo gjarn á að yppa kíf við náunga sína, að
ekki verður annað séð en að hann liafi beinlínis liaft yndi af
því að stofna til deilna. Það getur raunar livarflað að manni,
að honum hafi ekki verið sjálfrátt með köflum.
Ævisaga Saura-Gísla er saga um málaferli og illdeilur ár eftir
ár og áratug eftir áratug. Hann átti í málaferlum við margs-
konar fólk: presta sína, sýslumenn og stórbændur, vinnufólk sitt
og ástmeyjar og jafnvel bræður sína. Þær manneskjur liafa varla
verið margar, sem gátu borið fullt traust til Gísla gamla. Þó
gat þcssi hrokkgengi hrekkjalómur verið greiðvikinn nágrönnum
sínum og lijálpsamur lítilmögnum. Verður vikið nánar að því
síðar í þessum þætti.
Um málaferli Saura-Gísla inætti skrifa lieila bók, og yrði þar
sumt ófagurt. En erfitt er að verjast aðdáun á því, hversu furðu-
leikinn Gísli var lengst af að víkja sér undan armi laganna,
enda hefur liann verið fróður vel í lögum. Sigurður Briem, póst-
meistari, segir svo í Minningum sínum, en liann var upp alinn
norður í Skagafirði:
„Gísli þessi, sem kenndur er við Saura í Dalasýslu, var víst
greindur og vel að sér. . .. Eftir að Saura-Gísli var búinn að
taka út hegningu sína, fór hann að gefa sig að málaferlum og
málafærslu. . . . Barst orðrómur mn slægð lians víða um land,
og því var það, að bóndi einn úr Skagafirði leitaði til Saura-
Gísla í málum sínum“, o. s. frv.
Má sjá af þessum vitnisburði sýslumannssonarins í Skagafirði,
að þessi nafnkunni bóndi í Dölum vestur liefur ekki þótt neinn
meðalmaður í málafylgjunni.
En það kom fyrir, að lagakrókar og undanbrögð Gísla lirukku
ekki til, og féllu þá á hann dómar. En ósvífnin og þrjózkan var
meiri en svo, að hann lilítti dónnun og beygði sig möglunarlaust
midir refsivönd dómsvaldsins. Það virðist meira að segja liafa