Eimreiðin - 01.07.1951, Side 120

232
DANSKT HERVALD GEGN ÍSLENZKUM EIMREIÐIN
lionum: kaldrifjuðum gáfumanni, glettnum og gjömum til ýf-
inga, fjandmanni allra yfirvalda og hrottamenni. Það stingur
því skemmtilega í stúf, þegar eitt lielzta þjóðskáld okkar, Mattliías
Jochumsson, bregður ljósi á aðra lilið á eðlisfari þessa einkenni-
lega manns.
1 „Söguköflum af sjálfum mér“ segir séra Matthías frá dvöl
sinni á Kvennabrekku, lijá séra Guðmundi, móðurbróður sínum.
En þá var Matthías ungur og leiddist lífið og lambasetan í
Dölunum. Honum segist svo frá m. a.:
„Þá (um veturinn) var maður norðlenzkur, sem Jakob hét
Atlianíusson, til kennslu hjá frænda mínum. Hann var léttúðar-
maður og þótti viðsjálsgripur til orða og verka; hann þóttist
öllum fræknari og glímnari og lék mig illa, en nokkur brögð
nam ég af honum.
Saura-Gísli, hinn alkunni málaþjarkari, var þá með beztu
bændum í Dölum og allmikill kunningi frænda míns. Við vorum
rekkjufélagar, þegar liann gisti hjá okkur. Og einhverju sinni
sagði ég Gísla frá harðleikni Jakobs og þrælabrögðum, og spurði,
hvort liann segði það satt, að Gísli stæði honum ekki snúning;
svo hafði piltur sagt mér. Gísli svaraði fáu, en bað mig sjá svo
til, að hann, ásamt mér, fylgdi sér úr hlaði. Báðir vorum við
albúnir til þess. En þegar út á túnið kom, stökkur Gísli af baki
og þrífur til Jakobs og segir: „Nú skal launa þér lambið grá,
þér, sem níðist á smádreng og þykist mér jafnsnjallur, eða viltu
verja þig, skræfa!“ Jakob var mjúkur og tekur til bragða, en
óðara kenndi aflsmunar, og fleygði Gísli honum viðstöðulaust flöt-
um í djúpan poll, og fór svo þrisvar. Þá sagði Gísli: „Segðu mér,
Matti litli, ef þrællinn þorir að níðast á þér oftar“. Síðan reið
kempan sinnar leiðar, en Kobbi lötraði heim og hlífðist við mig
æ síðan. En þetta drengskaparstrik nnmdi ég lengi Gísla; var
honum margt drengilegt gefið, auk fróðleiks og karlinennsku,
þótt brokkgengur þætti og óeirinn, en með góðum mönnum gat
hann sómt sér vel með vitsmunum sínum og atgervi; má og vel
vera, að meiri hefði orðið hans auðna, hefði liann ungur, en ekki
gamall og spilltur, flutzt til Ameríku“.
Ef til vill hefur kærleiksskáldið góða kunnað önnur tök á
Gísla en yfirvöldin, sem urðu að fá aðstoð danska sjóliersins til
að buga þennan eina íslenzka bónda.