Eimreiðin - 01.01.1955, Blaðsíða 49

EIMREIÐIN
GULLGERÐARLIST HIN NÝJA
37
regin saman um frumeindakjarnann. Hver þessi orka er, vita
meRn ekki. En hún hlýtur að vera hlutfallslega margfalt mátt-
en það afl sólkerfisins, sem heldur reikistjömunum á
rautum sínum umhverfis sólu. Orka frumeindakjarnans verður
e^ki skýrð né skilin enn sem komið er. Hún virðist háð hraða
ureindakjarnanna, snúningi þeirra og miðflóttaafli. Hins vegar er
Un ekki háð rafmagnshleðslu öreindanna, því að bæði neindir
(iilutlausar) og frum (jákvæð) virðast dragast hver að öðrum
með sama krafti og bæði neindir og frum innbyrðis. Hér er fólg-
mn hinn óleysti leyndardómur kiarnans, frumeindarinnar, og þá
Um leið efnis og orku yfirleitt. Hið sanna eðli efnis og orku og
Sambands Þar a milli verður ekki skilið nema að takast megi að
eysa þennan leyndardóm frumeindarkjarnans. En að því beinast
nu rannsóknirnar í atómorkufræði nútímans.
kjarnaklofningu sundrast kjarninn og sendir frá sér geisla-
'lrka strauma. Aflvaki sólarljóss og -hita er hann, með því að
*ameinast öðrum frumeindakjörnum. Og það er hann, sem leggur
orku þá, sem kjarnorka nefnist. Það er rannsóknum á honum
Þakka, að vísindamönnum hefur loks tekizt að auka og magna
geislaverkun radíums og að gera hinn ævagamla draum gull-
gerðarrnanna miðaldanna að veruleika, með því að breyta einu
rumefni í annað. Sem dæmi má nefna, að gulli hefur verið breytt
merkúríum og úraníum í sprengiefnið plútóníum.
Eins og sameindin er mynduð af fleiri eða færri frumeindum,
Pennig sameinast einnig margfalt smærri öreindir til að mynda
rumeindina. Eins og áður er sagt, eru helztu öreindirnar þrenns
°nar. Af þeim eru rafeindirnar kunnastar, því að þær flæða í
'keljandi milljónatali um allar rafleiðslur og mynda rafstraum-
mn, en það er fyrirbrigði, sem allir nú á dögum kannast við.
Erumið er ekki eins almennt þekkt. Það er nálega 2000 sinnum
yngra en rafeindin og verður öllu greinilegar auðkennt sem
U m en rafeindin, því að það er megin allra frumeindakjarna.
°g í
einföldustu og léttustu frumeindinni, sem til er, en það er
vetnisfrumeindin, er kjarninn eingöngu frum.
Við yfirborð vetnisfrumeindarinnar er ein rafeind, og það er
Un, sem ræður því, að vetnisfrumeindin getur gengið í samband
Vlð aðrar frumeindir, til dæmis súrefnis, og myndað sameindir,
Sv° sem vatns-sameindina H2O.
Allir kjarnar annarra frumeinda en vetnis eru samsettari og
yPgri en vetniskjarninn og í þeim eru fleiri eða færri neindir
auk frums. Neindin er svipuð fruminu og líkrar þyngdar og það,