Eimreiðin - 01.01.1963, Page 106

94
EIMREIÐIN
gang með bókinni, drepur á margt sem
er afar fróðlegt og mikilvægt til skiln-
ings þessarar efnismiklu bókar, nú eft-
ir nærfellt 90 ár. Auk þess er þar ágrip
af bók, sem Watts skrifaði um fyrri
ferð sína til Islands (1874). Þar er
m. a. greinagóð lýsing á Kötlu og
Mýrdalsjökli; segir sömuleiðis frá
könnunarferð á Vatnajiikul, er þeir
félagar komu að Pálsfjalli í fyrsta
sinn. Sú bók gaf þegar raunhæfa mynd
af forystuhæfileikum Watts, og varð
þeim félögum mjög lærdómsrík, bæði
um ferðabúnað og annað fyrir hina
síðustu ferð hans hér á landi. En Watts
kom hingað fyrst 1871, þá vart tvítug-
ur, en deyr 1877 aðeins 26 ára gamall
(æviatriði annars rakin í formála).
Það er skemmst frá að segja, að W.
L. Watts er sannur fjallamaður, enda
meðlimur Alpaklúbbsins í London.
Hann er ekki að státa af reynslu sinni
eða lærdómi, en flestar ályktanir hans
eru mjög skarplegar, og lrásögnin sér-
lcga lifandi, viss ævintýraljómi yfir
öllum náttúrulýsingum. Virðist þessi
ungi Englendingur hafa heillast af
landinu, og gert sér ljósa mynd af
ástandinu hér í lok nítjándu aldar.
Þá jaðraði við hallæri víða, Oskjugos-
inu mikla vart lokið, eldar á Mývatns-
öræfunt og snjóar alli til byggða á
norðurlandi. Lýsingar hans á þeim
veðraham, ösku og vikurfalli, eru fróð-
legar, nú á góðæristímum.
Litlu munaði að þeir félagar lentu
við Grímsvötn, bæði 1874 og 1875.
Teiknar Jón Eyþórsson leið þeirra,
sennilega rétta, skammt frá sigdæld-
inni miklu. Hins vegar tel ég að lýs-
ing Watts af Þórðarhyrnu (Vatna-Jök-
ul-Housi) sé rétt, Jrví ennþá sér á tvo
bergdranga suðaustan við hyrnuna.
Þarna hafa orðið eldsumbrot, gígskál-
in sést ennþá, þótt mjög hafi hún
fyllzt af ís. (Hannes á Núpstað telur
að þar hafi gosið síðast 1903, var hann
sjónarvottur.)
Það er fróðlegt fyrir okkur 20. aldar
jöklafara að lesa um erfiðleika þeirra
félaga, sem þrömmuðu með sleða sína
eða báru farangurinn, klæddir í léleg
skjólföt, með skinnsokkka á fótum
(þeir reyndust vel), sofandi fimm sam-
an í einum allsherjar hvílupoka eða í
gjótum.
Einna hæst rís frásögnin er þeir
komast í tæri við Öskju, sundurtættar
gjár (þar sem nú er Öskjuvatn) spú-
andi ólyfjan og gufustrókum. Virðist
Jjá hafa munað mjóu um afdrif hinna
djörfu manna.
Lýsingar Watts af lifnaðarháttum
bænda og gestrisni er einnig frábær
og nærfærnisleg.
Þýðing Jóns Eyþórssonar á bókinni,
skýringar á lesmáli, og svo inngangur
l)er Jjess vott að hann fjallar Jrar um
sín hugðarmál, sem hann gjörþekkir,
á köflum verður endursögnin jalnvel
enn litríkari og sannari. llregður jafn-
vel fyrir nýyrðum.
Allir náttúruskoðendur og ferða-
langar ættu að eignast þessa skemmti-
legu bók. Ungir sem gamlir munu lesa
liana aftur og aftur, bæði til fróðleiks
og yndis.
Taka vil ég undir þá uppástungu
Jóns Eyjrórssonar að liinn rismikli
tindur við Öskju, er Watts kleif með
erviðleikum, verði nefndur Wattar-
fell (eða gnýpa) til minningar um
þennan ofurdjarfa fjallamann. Watts
hefur heitið Pálsfjall á Vatnajökli eftir
Páli jökul; væru Jressi tvö sérstæðu
fjöll Jreim félögum verðugir bauta-
steinar um allan aldur.
Guðmundur Einarsson
frá Miðdal.