Eimreiðin - 01.09.1965, Page 28

224
EIMREIÐIN
kveða sýnilega merkir söng í þessum tilfellum og úr því að hún
líka er notuð til þess að kveða 'rímur og mansöngva, eftir danslögum
eða hymnaháttum, þá virðast mér meiri líkur til þess, að þau kvæði
í Eddukvæðum, sem kallaðar eru kviður, sem sýnilega eru líka
dregnar af sögninni að kveða — hafi upphaflega verið annaðhvort
sungin eða kveðin. Þetta er líka álit prófessors Otto Anderssons,
mesta fræðimanns, sem nú er uppi í músík á Norðurlöndum, eink-
um þjóðlögum allra landanna. Hann er einskonar Ólafur Davíðs-
son og Bjarni Þorsteinsson, þeirra Finnlendinganna. Hann komst
að þessari niðurstöðu eftir að hafa kynnst íslenzkum rímnalögum,
ef til vill fyrst í hinni ágætu ritgerð tónskáldsins Jóns Leifs í Skírni.
Otto Andersson heldur líka, að Finnar hafi lært Kalevalaháttinn
af norrænu fornyrðislagi. Nú var þetta sama fornyrðislag notað
við Bjólfskviðu, sem oft var sungin við hörpu eins og kvæði Cæd-
mons, hins fyrsta biblíuljóðaskálds á Englandi, og eins og Kalevala
er jafnaðarlegast sungið við Kantele. En úr því að Andersson álykt-
aði, að Kalevalahátturinn væri germanskur, eða norrænn, löngu
áður en honum datt það í hug, að víxlkveðandi væri af germönskum
uppruna, þá hlýtur sönnun þess að vega óvenju sterkt um uppruna
háttarins sjálfs. Á hinn bóginn hefur þessi einnar línu háttur, svo
sem áður segir, breytzt í átta vísuorða fornyrðislagserindi, sem Bjarni
Þorsteinsson geymir og Þórarinn Jónsson hefur raddsett svo snilld-
arlega (Ár var alda).
Nú getur maður ekki rekið sig úr skugga um það, að kvæða-
mennirnir í Sturlungu, svartklæddir og grákollóttir, kynnu að hafa
verið munkar eins og vísa sú, er þeir kveða virðist fullkomlega
kristileg, þar sem hún endar á efsta dómi. Minnir þetta á dæmm
í Þjóðsögunum, sem auðvitað eru kristileg. Hinar vísurnar í Sturl-
ungu eru nokkuð heiðinlegri. Hins vegar er ég ekki í vafa um það,
að víxlkveðandin eins og henni er lýst þarna og hjá Kalevalakvæða-
mönnum og lappneskum galdramönnum, hefur verið aðferð Óðins
og beztu galdramanna á Norðurlöndum, til þess að falla í dá og
fljúga úr líkamanum. Annars mundi hún tæplega hafa orðið svo
lífseig meðal Finna og Lappa, mestu galdramanna á Norðurlöndum-
Gaman væri ef sönggyðjurnar í Ódysseifskviðu hefðu kunnað sömn
aðferð, en að minnsta kosti er sagt, að þær hafi kveðið á víxl yf*1
Achillesi dauðum. Styrkir mann það heldur í þeirri trú, að víxl-
kveðandi hafi a. m. k. verið forkristileg. Annars er víxlkveðandi
annað orð fyrir hliðstæðulist eða endurtekningarlist og er hún að