Eimreiðin - 01.04.1973, Page 34

EIMREIÐIN
I bókaskránni, sem hann gaf út árið 1966, hafði liðum fjölgað
í 800, og síðan hefur vaxtarhraði útgáfustarfseminnar aukizt
jafnt og þétt. Vanræksla er orðin að bráðum tízkufaraldri. Hér
á eftir verður hrugðið upp svipmyndum af þessum nýju fræð-
um, sem á ensku eru nefnd human capital theory, en ég kalla
mannauðsfræði.
ii. llugtök.
Og nú er ekki úr vegi að fylgja góðum sið og skýrgreina nokk-
ur grundvallarhugtök áður en lengra er haldið. Mannauðsfræði
slyðjast við skilgreiningu á fjármunum eða kapitali, er fyrst
var sett fram af Irving Fisher í hyrjun þessarar aldar. Sam-
kvæmt henni einkennast fjármunir af því einu, að þeir gefa af
sér tekjur, og livers kyns tekjur eru arður af einhverjum fjár-
munum, jafnt launatekjur sem aðrar tekjur. Hvort viðkomandi
fjármunir eru seljanleg eign eða ekki skiptir engu máli fyrir
skilgreininguna. Mannauður (human capital) einstaklingsins
er því ekkert annað en samanlagðar ævitekjur Iians, nánar til-
lekið núvirði ævitekna. Að svo miklu leyti sem vinnulaun mæla
vinnuafköst, sýnir verðmæti mannauðs hvers og eins, hvaða
mat markaðurinn leggur á framleiðslugetu hans, en segir auð-
vitað ekkert um ágæti á öðrum sviðum. Hér er því um að ræða
aðferð til að mæla hlut vinnu í framleiðslustarfsemi þjóðarhús-
ins. Þar sem efnaliagskerfi okkar hefur neyzlu í nútíð eða fram-
tíð að takmai'ki, er mannauður í rauninni verðmæti þeirra
neyzlugæða, sem einstaklingurinn framleiðir um dagana, heinl
eða óheint.
Margir hagfræðingar tóku þessari nýju hugmyndasmíð fá-
lega í fyrstu, og' enn stendur um hana nokkur styr. Aðrir félags-
visindamenn fengu þarna lokasönnun þess, sem þá hafði lengi
grunað, að hagfræðingar væru ekki með öllum mjalla. Það mál
er enn óleyst, en framangreind hugtök liafa smogið inn í allar
greinar og undirgreinar hagfræðinnar, auk þess sem lagt hef-
ur verið til atlögu við ný viðfangsefni. Rannsóknarsviðin eru
nú nær óteljandi, en til dæmis má nefna: orsakir fólksflulninga
og spekileka (á ensku brain-drain), hagvaxtarrannsóknir, dreif-
ingu vinnuaflsins, rannsóknir á fólksfjölgun, tekjuskiptingu,
orsakir fátæktar, misrétti á vinnumarkaði, stöðu kvenna í at-
vinnulífinu, eftirspurn eftir menntun og framleiðslu í fyrir-
tækjum.
Ég lief kosið hér að gefa ekki heildaryfirlit um hinar mörgu
greinar mannauðsfræða, en fjalla þess í stað mjög lauslega um
nokkur þeirra mála, sem ofarlega hafa verið á haugi undan-
122