Eimreiðin - 01.04.1974, Page 12

EIMREIÐIN
Reynslan er sú, að minnkandi vöxtur eða samdráttur fylgir
í kjölfar grósku í sjávarútveginum. Það er einungis, þegar þann-
ig er komið að opinber aðstoð eða aðrar efnahagsaðgerðir verða
eigi umflúnar. Ef um minni háttar samdrátt er að ræða, nægir
að veita takmarkaða aðstoð; hins vegar, ef mikill samdráttur
verður eins og 1967 — 1968, eða innlend verðhólga keyrir úr
hófi, eins og á síðustu tveimur eða þremur árum, verður stór-
felld gengisfelling nauðsynleg.
— Hvernig má ráðci bót á verðbólgu með gengisfellingu?
Iíefiir hún ekki i för með sér hækkað'verðlag og aukin útgjöld,
einkum í sjávarútvegi, þar sem mikill hluti stofn- og rekstrar-
vara er innfluttur?
— Það er rétt, að gengisfelling ein sér er verðbólguaukandi,
einkum í íslenzka hagkerfinu, þar sem utanrikisviðskipti eru
veigamikill þáttur. Því er það, að einungis er gripið til gengis-
fellingar i síðustu lög, þegar tilfærsla tekna frá sjávarútvegi
hefur náð því marki að koma honum á heljarþröm. Ljóst er
af því, sem áður er sagt, að gengisfelling íslenzku krónunnar
er hein afleiðing, en ekki orsök, óhóflegrar verðhólgu. Ilins
vegar eykur gengisfelling verðbólguþiýsting þar sem innflutn-
ingur hækkar i verði. Þar af leiðir, að þær gengisfellingar,
sem nauðsynlegar hafa verið, vegna slæmrar stöðu sjávarút-
vegs, eru meðal þeirra kerfisbundnu þátta, sem hafa valdið
hárri verðbólgu á íslandi.
Gengisfelling hefur mikilvæg áhrif á tekjuskiptingu í hag-
kerfinu á milli vinnuafls og fjármagns. Viðhúið er, að hlut-
fall vinnuaflstekna í þjóðartekjunum sé sérstaklega liátt rélt
áður en gengisfelling er framkvæmd, en sé i lágmarki, þegar
að lienni lokinni. Skýringin er sú, að óeðlilega lágt tekjuhlutfall
fjármagns i sjávarútvegi hefur verið ein höfuðorsök gengisfell-
ingar. Hættan á áframhaldi verðl)ólgu verður því meiri sem
launakröfur verkalýðsfélaganna eru óvægari í kjölfar þeirrar
breytingar á tekjuskiptingu, sem leiðir af gengisfellingu.
Stjórn efnahagsmála á íslandi er því oft ærið vandasöm;
gengisfelling kann að vera lífsnauðsyn fyrir sjávarútveginn
en lciðir jafnframt til vaxandi verðbólgu, o.s.frv. í erfiðum
vítahring. Fullvist má telja, að grundvallarbrevtingar þurfi að
gera á hagkerfinu, ef fá á varanlega lausn á þessum vanda.
Þess má geta, að óheillaáhrif verðbólgunnar i íslenzka hag-
kerfinu verða þvi meiri sem ráðamenn þjóðfélagsins draga það
að framkvæma gengisfellingu, eftir að nauðsyn hennar er orðin
augljós.
104