Eimreiðin - 01.04.1974, Qupperneq 21

ÉIMREIÐIN
raunhæfrar vaxtastefnu. Bæta má að nokkru áhrif slíkra vaxta-
liækkana á kostnað við liúsbyggingar ungs fólks með tilhlýði-
legum aðgerðum í skattlagningu.
— Hvaða hlutverki lxafa fjármálastofnanir gegnt í verðbólg-
unni?
— Hér þarf að greina á milli Seðlabankans og annarra stofn-
ana. Illutverk Seðlabankans er að hafa stjórn á heildarmagni
fjármagns í bagkerfinu, með hliðsjón af þörfum atvinnuveg-
anna, standa vörð um raungengi gjaldmiðils, og lialda jafn-
vægi á greiðslujöfnuði við útlönd. Til þessa þarf Seðlabanki
að liafa yfir að ráða nauðsynlegum bagstjórnartækjum, og gefa
verður bonum frjálsar hendur við beitingu þeirra. Aðrar fjár-
málastofnanir gegna ekki þessum skyldum, heldur þjóna þær
fjárþörf atvinnuveganna, innan þeirra marka, sem fjármála-
stefna Seðlabanka setur þeim.
Seðlabanki íslands ræður yfir flestum þeim bagstjórnartækj-
um, sem þörf er á við fulla stjórn á heildarfjármagni bagkerf-
isins, en skortir bins vegar sjálfstæði til að beita þeim á virkan
liátt. Hér þurfa lagaákvæði ekki nauðsynlega að koma til.
Engin ríkisstjórn mun líða Seðlabankanum að ganga á móti
efnaliagsstefnu sinni með sjálfstæðum fjármálaaðgerðum. T.a.
m., er vaxtaslefna mikilvægt bagstjórnartæki; Seðlabankanum
eru ekki gefnar frjálsar bendur við mótun vaxtastefnu, vegna
einarðs stuðnings stjórnmálamanna við lága vexli. Annað dæmi
er Jiinding nokkurs liluta fjár peningastofnana í Seðlabankan-
um; beiting þessa mikilvæga liagstjórnartækis takmarkast í
raun, vegna stjórnmálalegrar andstöðu við, að fjármagn sé
þannig „fryst“. Hið þriðja er stefna Seðlabankans við endurlán
lians til peningastofnana; liér á landi hefur bæði Alþingi og
ríkissljórn látið mjög til sín taka við ákvörðun stefnu Seðla-
bankans í endurlánum. f raun má segja, að landsmenn, í
gegnum líjörna fulltrúa sína, bafi elvki æskt þess, að Seðla-
bankinn gerði þær ráðstafanir, sem duga myndu til að koma
á fjárliagslegu jafnvægi; við viljum að Seðlabankinn móti stefnu
sina þannig að hún aðlagist verðliólgu en vinni ekld gegn lienni.
Eins og fyrr greinir, er langvarandi verðliólga þá aðeins
möguleg, að fjármálayfirvöld leyfi nægilega aukningu pen-
ingamagns í liagkerfinu. Tiltölulega lilutlaus peningastefna lief-
Ul' fylgt verðbólgu síðuslu ára á fslandi, og peningamagn befur
verið látið aukast eftir því, sem þarfir verðliólgunnar liafa sagt
til um. Á árunum 1970 — 1973 varð 42% aukning þjóðarlekna
á föstu verðlagi, en peningamagn jókst bins vegar um 152%.
Ef miðað er við vísitölu framfærslukostnaðar, þá nam verð-
113