Eimreiðin - 01.04.1974, Síða 23

EIMREIÐIN
vextir rninnka þá áhættu, sern jafnan fylgir nýjum framkvæmd-
uni og fjárfestingu. Hins vegar er fjármálastofnunum í raun
stjórnað af hagsmunahópum, pólitískum og öðrum, sein kunna
vel að meta þau völd, sem slíkri stjórn fylgja. Svo kann að
virðast, að sparifjáreigendur og hinn almenni skatthorgari, sem
fjármagnar mikinn hluta opinherra fjárfestingarlána, séu þeir
einu, sem bera skarðan lilut frá borði. Þótt þessum hópum
kunni að finnast umbætur á fjármálakerfinu skipla sig litlu,
þá ber þjóðin öll verulegan skaða af slæmri nýtingu fjármagns,
sem leiðir til minni þjóðartekna en ástæða er til.
-— Myndi ekki stofnun virks verðbréfamarkaðar bæta hag-
kvæmni fjármálakerfisins og styrkja stöðu einkaframtaksins
innan hagkerfisins ?
— Báðum þessum spurningum má svara játandi. Þó er vist,
að slíkur verðbréfamarkaður fær ekki þrifizt undir þeim kring-
umsiæðum verðbólgu, sem hér ríkja. í fyrsta lagi, gerir hin
veika fjárhagsstaða margra fyrirtækja það að verkum, að fáa
myndi fýsa að festa fé í hlutabréfum og verðbréfum þeirra.
I öðru lagi, myndu eigendur fyrirtækja kjósa að fjármagna
rekstur þeirra með lántökum á neikvæðum raunvöxtum, í
stað þess að greiða þá raunhæfu vexti sem einstaklingar, líf-
eyrissjóðir og aðrir aðilar myndu krefjast. Virkur verðhréfa-
markaður gæti því aðeins þrifizt, að ýmis lögmál liins frjálsa
markaðskerfis yrðu viðurkennd af stjórnmálaflokkum og hags-
munasamtökum hér á landi. Ýmsum kann að þykja byltingar-
kennt að fallast á frjálsa verðsamkeppni, raunhæfa vexti og
hreyta svo skattastefnu, að fjárhagsleg staða atvinnufyrirtækja
væri tryggð. Miðað við efnahagsmálastefnu síðustu áratuga væri
hér vissulega um hyltingarkenndar hugmyndir að ræða; hins
vegar myndu þær einungis færa hið íslenzka hagkerfi nær hag-
kerfum annarra vestrænna lýðræðisríkja, þar sem víða eru
mjög þróaðir verðbréfamarkaðir.
— Hver hefur þáttur skattakerfisins verið i verðbólguþróun
á Islandi?
— Skattakerfið sjálft liefur að líkindum ekki haft mikil áhrif
á hraða verðbólgunnar, þótt t.d. staðgreiðsla skatta myndi hafa
dregið úr lionum. Á hinn bóginn ber þess að gæla, að stig-
hækkandi skattar hafa flult marga menn með lágar og miðl-
migstekjur upp i hátekjuskattstiga á verðhólgutimum. Hugs-
anlegt er þó, að almenn andstaða gegn sívaxandi skattheimtu
síðustu árin hafi stuðlað að óhóflegum kaupkröfum og hafi
þvi aukið verðbólguþrýsting.
Það er hins vegar grundvallarókostur ríkjandi skattastefnu,
115