Eimreiðin - 01.04.1974, Qupperneq 24

EIMREIÐIN
að einblínt hefur verið á tekjugildi hinna ýmsu skatta, en
hinum efnahagslegu áhrifum þeirra hefur verið lítt sinnt. Áhrif
þessi hafa verið sérstaldega neikvæð í iðnaði og öðrum rekstri,
þar sem ágóði til skattlagningar hefur jafnan vexáð ofmetinn
og ofskattaður, vegna þess að fyrirtækjum hefur vei’ið gert
að afskrifa eignir á kaupverði en ekki á endurnýjunarverði.
Aðstöðugjaldið er þó eitt skj'rasta dæmið um skattlagningu,
sem er algjöi’lega óréttlætanleg hagfi’æðilega séð. Þar sem á-
góði er mjög misjöfn hlutfallstala af heildarveltu hinna ýmsu
fyrirtækja, þá er veltan sjálf engin vísbending um skatlþol
þeirra. Ilinna neikvæðu efnahagslegu áhrifa aðstöðugjaldsins
gælir einna mest, þar seixx um ströng verðlagsákvæði er að
ræða. 1 iðnaði og verzlun örvar aðstöðugjaldið myndun litilla,
óhagkvæmra rekstrareininga, því að það leggst þyngst á fyrii’-
lælci, senx byggja rekstur sinn á mikilli veltu, jafnframt lágri
álagningu. Það er vitaskuld liinn almenni neytandi, sem skað-
ast mest á slíkri stefnu, vegna liærra vöruverðs.
Að ofan var gert að umtalsefni, að verðbólgukerfið sjálfl
leggur í raun skatta á ýmsar greinar liagkerfisins, til hagsbóta
fyrir aðrar greinar og einstaklinga; „skattlagning“ sjávarxit-
vegs var nefnt sem gott dæmi um þetta, svo og lífeyrissjóða og
sparifjái’. Að auki, eru áhrif ýnxissa aðgerða stjórnvalda svipuð;
t.d. jafngilda há innflutningsgjöld skatti á sjávarútveg og aðra
útflutningsatvinnuvegi, þar senx þau koma i stað raunhæfara
gengis. Innflutningsbann á landbúnaðax’vörur jafngildir einnig
skatti á neytendui’, að svo miklu leyti sem það leiðir af sér
hærra verð á innlendum landbúnaðarafurðum.
Skattakerfið er ekki einungis tæki lil að skapa tekjur fyrir
ríki og sveitafélög, heldur her að líta á það sem öflugt félags-
og hagstjórnartæki. Skattakerfi það, senx við búunx við, hefur
þróast í rás timans, án þess að vera grundvallað í lieildar-
marklýsingu skattastefnu, og því er ekki neinn viðurkenndur
mælikvai’ði á sanngii’ni og hagkvæmni kex-fisins. Grundvallar-
endui’skoðun og umbætur á skattakerfinu er því ekki unnt
að skilja fi’á þeirri heildarendurbót á hagkei’finu, sem nauð-
svnleg er, til að koma á stöðugra vei’ðlagi.
Þegar haft er í huga, að verðhólgnkerfið er róigróið á
Islandi, er raunhæft að stefna að stöðngu verðlagi?
— Vandinn er ekki hagfræðilegur, heldur pólitiskur. Stjórn-
völdum er auðveldara að beita bráðabirgðalausnum fi’ekar en
að ráðast í heildarlausn verðbólguvandans. Þar sem slíkar
bráðabirgðalausnir hafa oft náð tímahundnum árangri, ]xá er
vissulega hætta á því, að nú verði enn gripið Ii 1 ófullnægjandi
116