Uppeldi og menntun - 01.01.2003, Síða 141

Mat á samskiptahæfni
fjögurra ára barna
KRISTÍN KARLSDÓTTIR
/þessari rannsókn var kannað annars vegar hvar 4-5 ára íslensk leikskólabörn væru stödd í
samskiptahæfni og hins vegar hvaða aðferðum börn beita í samskiptum við jafnaldra sína.
Markmið rannsóknarinnar var íjyrsta lagi að athuga hvernigfélagsþroski barna áfimmta ári
birtist og í öðru lagi Imar þau eru stödd í samskiptahæfni samkvæmt flokkunarkerfi DeVries
og samstarfsfólks hennar. í þriðja lagi var ætlunin að kanna Iwort börn í þessari rannsókn
sýndu framfarir í samskiptahæfni á níu mánaða tímabili. í þeim tilgangi voru tveir hópar
barna á tveimur leikskólum skoðaðir tvisvar með níu mánaða millibili. Gagnasöfnun fólst í
því að tekið var upp á myndband þegar börnin spiluðu saman tvö og tvö. Sömu pör spiluðu
saman upphaflega í janúar og síðan aftur í september sama ár. Myndbandsupptökur voru
skoðaðar og hegðun barnanna flokkuð samkvæmt flokkunarkerfi DeVries og samstarfsfólks
hennar en því er ætlað að meta samskiptahæfni barna. Úrvinnsla byggist á megindlegum
aðferðum enfelur einnig í sér túlkandi þátt.
Niðurstöður rannsóknarinnar sýna mynd af samskiptum barns við leikfélaga sinn. í
þeirri birtingarmynd kemur m. a.fram hvaða aðferðum börn á fimmta ári beita til að komast
hjá ágreiningi. Hegðun þeirra við þessar aðstæður bendir til einhliða samskiptahæfni í 85%
tilvika. Með öðrum orðum, samskipti þeirra byggjast á ósjálfráðri hlýðni eða einhliða skip-
unum og er túlkun barnanna fremur efnisleg. Niðurstöður rannsóknarinnar leiða í Ijós að
eftir þessa níu mánuði sýna báðir hópar framfarir í samskiptahæfni. Niðurstöður benda til
þess að leikskólabarn beitir eigin aðferðum í samskiptum, t. d til þess að komast hjá
ágreiningi. M. a. nota börnin leik og þykjustuleik til aðfinna lausn mála og komast þannig
hjá ágreiningi. Auk þess kemurfram áhugaverð vísbending um kynjamismun í samskipta-
mynstri barna. Fram kemur mikill einstaklingsmunur en sú mynd sem þessi rannsókn sýnir
afbarni áfimmta aldursári bendir til þess að barnið sé mikils megnugt, sterkt og skapandi.
Það beitir eigin aðferðum í samskiptum við leikfélaga sinn. Sú sýn er að mati höfundar sá
grundvölhir sem fagmennska í leikskólastarfi þarfað byggjast á.
INNGANGUR
í íslensku nútímasamfélagi er tilvera ungra barna nokkuð breytt frá því sem áður var.
Meiri hluti þeirra dvelur hluta vökutíma síns í leikskóla. Þar skapast tækifæri fyrir
börnin til þess að eiga samskipti við jafnaldra og annað fullorðið fólk en foreldra sína.
Leikskólinn er því meðal annars kjörinn vettvangur til þess að auka félagslega færni
barna. 1 aðalnámskrá leikskóla (1999) er kveðið á um að stuðla beri að umburðarlyndi
139