Ægir - 01.09.1951, Blaðsíða 6

214
Æ G I R
á saltfiski fór lækkandi á árinu, en tilkostn-
aður við framleiðsluna heldur hælckandi.
Enda þótt það sé Ijóst af því, sem hér
hefur verið sagt á undan, að breytingar þær,
sem gerðar voru í sambandi við gengis-
breytinguna, yrðu ekki eingöngu til góðs
fyrir útveginn, þá fór þó ekki hjá því, þrátt
fyrir erfiðleikana, sem að steðjuðu, að ým-
islegt fylgdi breytingum þessum, sem varð
til góðs fyrir útgerðina og fiskiðnaðinn og
á þó sennilega eftir að vera enn meir til
gagns þegar frá líður. Raunar má segja, að
án gengislækkunarinnar hefði blasað við
algert hrun sjávarútvegsins.
Mönnum var orðið það löngu Ijóst í sam-
bandi við fiskábyrgðina, að á henni voru
ýmsir þeir agnúar, sem gátu orðið mjög
hættulegir fyrir framleiðslu sjávarafurð-
anna. Það vill jafnan verða svo, þegar menn
fá tryggt verð fyrir framleiðsluna, að elcki
sé gætt jafn mikillar hagsýni né vöruvönd-
unar. Einnig er þá að mestu tekið frá fram-
leiðendum hvöt til þess að leita að nýjum
leiðum í framtíðinni, þar sem slíks ger-
ist ekki þörf á meðan framleiðslan og verð-
ið á henni eru ríkistryggð. Voru þessi ein-
kenni farin að koma allgreinilega í ljós þó
misjafnlega mikið væri í hinum einstöku
greinum framleiðslunnar. Það var hins veg-
ar greinilegt eftir að ríkisábyrgðin hafði
verið afnumin, að breyting fór að verða á
framleiðsluháttum og gæta fór meiri áhuga
hjá framleiðendum á því að leita nýrra
leiða um framleiðsluna og einnig að leita
nýrra markaða. Að vísu tók það nokkurn
tíma að átta sig á liinu breytta viðhorfi, en
það var greinilegt, að áhrifin voru í þessa
átt. Er ekki vafi á því, að sjávarútveginum
er það hollara að standa algerlega á eigin
fótum heldur en að þurfa að leita til ríkis-
ins um styrk eða ábyrgð á framleiðslu og
útflutningsverði.
Helzt gætti þess í frystiiðnaðinum, að þar
væri nokkur áhugi á því að leita nýrra leiða,
og má þá sérstaklega nefna það, að á veg-
um efnahagssamvinnustofnunarinnar í
Washington var fenginn hingað til lands sér-
fræðingur í ýmiss konar framleiðslu og
sérstaklega að því er snerti fiskfrystingu.
Dvaldi hann hér um nokkurra vikna skeið
um vorið 1950 ásamt aðstoðarmönnum sín-
um og gerði að því loknu ýmsar ábending-
ar í sambandi við freðfiskframleiðsluna,
bæði að því er snerti sjálfa framleiðsluna
og einnig að því er snerti útbúnað hennar,
sölu og útflutning. Varð af þessum athug-
unum öllum æði mikið gagn, sem eftir á að
koma fram, þótt síðar verði.
Gengislækkunin og áhrif hennar gerðu
það einnig að verkum, að unnt var að hefja,
meðal annars fyrir áeggjan áðurnefndra
sérfræðinga, veiði á lúðu til frystingar fyrir
Bandaríkjamarlcað og varð það allþýðing-
armikið þegar á árinu 1950, og síðar meir
veiði á karfa á hinum nýju togurum til
frystingar og útflutnings til Bandaríkj-
anna. Var hér um upphaf þýðingarmikillar
greinar frystiiðnaðarins að ræða, sem get-
ur, er fram liða stundir, haft mjög mikla
þýðingu bæði fyrir togarana, sem afla
karfans, og einnig fyrir frystihúsin, sem
vinna hann og ekki þó sízt fyrir þær veiði-
stöðvar, þar sem vinnsla fer fram, en hún
skapar mikla atvinnu fyrir fólkið i landinu.
Að því er saltfiskframleiðsluna snertir
þá var hafin bygging fjölmargra fiskþurrk-
unarhúsa til þess á þann hátt að auka
framleiðslu verkaðs fisks, en um allmörg
undanfarin ár hefur meginhluti saltfiskfram-
leiðslunnar verið fluttur út óverkaður. Er
að sjálfsögðu æskilegast að unnt verði að
verka sem allra mest af fiskinum í landinu
áður en hann er fluttur út. Á þessu sviði var
hér um nýjung að ræða að mestu leyti.
þar sem fyrir styrjöldin, þegar meginhluti
saltfisksins var fluttur út fullverkaður, var
mjög lítið um húsþurrkun á fiski, en mest
af fiskinum þurrkað úti.
En það er ekki nægjanlegt að framleiðsl-
an í landi sé endurskipulögð og gerð sem
allra mest vélræn, þannig að kostnaðurinn
verði sem allra lægstur, heldur er einnig
mjög nauðsynlegt að fram fari sem allra
víðtækastar og ítarlegastar athuganir á þvi