Ægir - 01.09.1951, Blaðsíða 17

Æ G I R
225
en auk þess var ákvarðað járn í allmörgum
fiskum. Nánar verður vikið að þessum þætti
rannsóknanna hér á eftir. í skilvinduvatni
var ákveðin fita, en auk þess þurrefnis-
uiagn í nokkrum tilfellum. Síldin var að
langmestu leyti Faxaflóasíld, og var hún
fyrst og fremst rannsökuð með tilliti til
fitumagns, en auk þess voru framkvæmdar
a henni lengdarmælingar og þyngdar-
ákvarðanir.
Sjálfstæðar rannsóknir. Rannsóknir á
saltfiski og ráðgefandi störf í sambandi við
saltfiskiðnað landsmanna, var tímafrek-
ast allra sjálfstæðra verkefna rannsókna-
stofunnar á árinu. Um 6 mánaða tíma mátti
heita, að einn af starfsmönnum rann-
sóknastofunnar væri upptekinn af að svara
fyi'irspurnum og leggja á ráð um byggingu
saltfiskþurrkara. Átti rannsóknastofan
^jhgan þátt í því, bvernig húsþurrkunar-
Juál saltfiskiðnaðarins voru leyst.
Eins og kunnugt er varð mikið vart salt-
gulu í saltfiskframleiðslunni á árinu.
Rannsóknastofan stofnaði til nokkurra til-
rauna og rannsókna á salti til þess að kom-
ast fyrir um uppruna gulunnar. Þótt
Kandamenn hafi rakið gulu í saltfiski hjá
sér til járninnilialds saltsins, fannst ekki
meira járn í neinu sýnishorni af innfluttu
salti en talið er að megi vera vegna hætt-
unnar af gulu. Ekki fannst heldur neitt
samband milli járninnihalds saltsins, sem
inn var flutt og tíðni gulunnar. Hins vegar
kom í Ijós, að calciummagn í salti, sem gulu
olli, var yfirleitt lágt og stundum næstum
ekkert (franskt salt), en það er í samræmi
við gamla reynslu, að salt, sem snautt er af
calcium og magnesium veldur gulum blæ á
saltfiski.
Á námskeiði fyrir fiskimatsmenn, sem
fiskimatið hélt, var gerð tilraun til að
kenna þáttakendum að áætla vatnsinnihald
i saltfiski.
Ákvarðaði rannsóknastofan vatns- og
saltinnihald í miklum fjölda fiska fyrir
fiskmatið í sambandi \ið þessa tilraun.
Flest saltfisksýnishornin, sem talin eru upp
hér að framan, voru af þessum uppruna.
Rannsóknum þeim á efnahlutföllum
nytjafislca og næringargildi þeirra, sem
byrjað var á á fyrra ári, var haldið áfram
á árinu.
Tilraunum með vinnslu þorskalifrar var
einnig haldið áfram á árinu. Var prófuð
eftir föngum bræðsluaðferð, sem byggist á
vakuumþurrkun lifrarinnar og eftirfarandi
aðskilnaði lýsis og lifrarmagns. Virðist að-
ferð þessi geta átt rétt á sér við viss skilyrði.
Þá var prófað allýtarlega geymsluþol
þorskalifrar og þorskalifrargrúts og áhrif
ýmsra rotvarnarefna á geymsluþolið. Hvoru-
tveggja þessum atriðum verða gerð nánari
skil síðar.
Stofnað var til allvíðtækra rannsókna á
þorskgalli á árinu og gerðar tilraunir með
söfnun þess og vinnslu. Framleitt var all-
stórt sýnishorn af eimuðu galli í samvinnu
\áð Hraðfrystistöð Vestmannaeyja og það
sent verksmiðju í Bandaríkjunum til próf-
unar. Reyndist gallið mjög vel hæft til
framleiðslu Cholinsýru, en mikill skortur
er á því efni í heiminum. Verðlag á eimuðu
þorskgalli með 75% af föstum efnum er
sem stendur $ 4.00 per kg í Bandaríkjun-
um, en það samsvarar ca kr. 10.00 per lítra
af fersku galli. Til frádráttar þessari upp-
hæð kemur vinnslukostnaður, umbúðir,
flutningsgjöld o. fl.
Athuganir þessar bentu til, að söfnun og
vinnsla þorskgalls geti svarað kostnaði í
stórum veiðistöðvum.
Rannsóknastofan aðstoðaði síldar- og
fiskmjölsverksmiðjur og lifrarbræðslur við
rekstrareftirlit á árinu og annaðist auk þess
margvísleg ráðgefandi störf fyrir litvegs-
menn eins og endranær.
Fiskideild Atvinnudeildar Háslcólans
starfaði eins og undanfarið, og var aðal-
áherzlan lögð á rannsókn helztu nytja-
fiskanna, fyrst og fremst þorsks og síldar.
Þetta ár varð að því leyti merkisár í sögu
rannsóknanna, að þá bættist nýtt rannsókn-
arskip „María Júlía“ í flotann, en um leið
fengust betri skilyrði til rannsólcna á sjó