Ægir - 15.12.1959, Qupperneq 30

28
ÆGIR — AFMÆLISRIT
bragð, og ketið máske ekki upp á það kröftug-
asta, en þegar svona drekar taka öngulinn,
skrokkar, sem eru 50—60 kr. virði, þá má með
réttu segja að hlaupið liafi á snærið. Þessi veiði
mun reynast hin ódýrasta, sem mótorbátar geta
stundað, þar eð olíu þarf ekki að eyða meðan
á veiðinni stendur.
Sjóhrakningar.
Ég hef nú blaðað gegnum tíu fyrstu ár-
ganga Ægis og tínt til sitthvað, sem fróð-
legt er að lesa. Þessi samtíningur er að
vísu æði sundurlaus, en hann varpar þó
ljósi á ýms mál, sem ofarlega voru á baugi
hjá þjóðinni á þessum árum, að sjálf-
sögðu einkum þau, sem snertu fiskveiðar
og útgerð. En hér verður látið staðar num-
ið. Þó finnst mér, þegar ég les þetta yfir,
sem eitt skorti á: það er engin frásögn af
sjóslysum eða hrakningum á sjó. Barátta
sjómonnsins við Ægi ber ætíð svip síns
tíma, þeirra tækja sem hann hefur yfir að
raöa. Hún var öðruvísi hjá sjómanninum,
sem reri til fiskjar á opnum róðrabáti, en
þeim sem sækir á fjarlæg djúpmið á nú-
tímatogara búnum öllum siglingatækjum.
Þess vegna er sjóslysa- eða hrakningasaga
þjóðlífsmynd, sem sýnir okkur aðstæður
og aðbúnað eins og hann var þegar sagan
gerðist. Ég ætla því að ljúka þessum pistli
með frásögn eftir Bjarna Sæmundsson af
hrakningum Grindvíkinga 24. marz 1916.
Hún birtist í ágústblaði Ægis sama ár.
Hann mun verða mörgum Grindvíkingum
minnisstæður föstudagurinn fyrsti í einmán-
uði 1916. Að morgni þess dags var logn og blíða
og nærri frostlaust um allt Suðurland og sjór
ládauður. Var því þá almennt róið til fiskjar.
Grindvíkingar voru alskipa um miðmorguns-
leytið, 24 skip, og lögðu lóðir sínar í dýpstu
fiskijeitum, því að útlit var liið bezta um veð-
ur. Ýmsir áttu og net úti og vitjuðu þegar um
þau, er þeir höfðu lagt lóðir sínar. Að því
búnu fóru þeir að vitja um þær. En þegar menn
höfðu dregið fjórða hlut til helming lóðanna,
kl. um hálf ellefu, brast á afar snögglega, „eins
og byssuskot“, og eiginlega án nokkurs veru-
legs fyrirboða, ofsaveður af norðri, svo ekki
varð við neitt ráðið.
Dokuðu sumir nokkuð við til að sjá, livort
ekki mundi bráðlega draga úr mesta ofsanum,
en svo vildi ekki verða og sáu menn þá, að
ekki var til setunnar boðið og skáru því frá
sér lóðir sínar og bjuggu sig til að leita lands,
ef kostur væri. Að „berja“ með árum var ekki
viðlit og reyndu menn því að setja upp segl og
sigla þangað sem tæki. En það gekk ekki greitt.
Þó að djúpmið Grindvíkinga séu ekki langt
undan landi, 4—6 sjómilur, eða litlu meira, og
veðrið stæði hér um bil beint af landi, þá gerð-
ist sjór brátt stórvirkur. Þar við bættist hörku-
frost og barlestarleysi bjá flestum, því að afli
var mjög lítill, nema hjá þeim, er vitjað liöfðu
um net sín, svo að skipin þoldu ekki nema hið
allra minnsta af seglum (þríhyrnur og fokku-
bleðla).
Því næst segir frá baráttu þessara 24
báta til að ná landi. Fjögur skip náðu
lendingu sinni, en 16 náðu langi hér og þar
á ströndinni frá Reykjanestá og austur að
Krýsuvíkurbergi. Fjögur þeirra brotnuðu
í lendingu, þó án þess að tjón yrði á mönn-
um. Síðan heldur frásögn Bjarna áfram:
Nú voru eftir 4 skip, öll úr Járngerðarstaða-
hverfi, þau sem dýpst höfðu róið, eða höfðu
minnsta seglfestu; þau náðu ekki nær en undir
Skarfasetur (Reykjanestá evstri). Eitt þeirra
ætlaði að freista að ná lendingu í Kerlingar-
bás undir Reykjanesvita, en náði ekki svo
langt og hrakti undan. Tveim hefði ef til vill
tekizt að lileypa upp í Skarfasetur og bjarga
mönnunum; fjórða náði aldrei svo langt. Rar
þá um sama leyti svo til að það sást til skips,
ekki mjög langt undan, út og suður af Skarfa-
setri. Það var kútterinn „Esther“ úr Reykjavík,
skipstjóri Guðbjartur Ólafsson. Hafði hann
komið austan af Selvogsbanka um daginn full-
ur af fiski og ætlaði til Reykjavíkur, en er
hann kom á móts við Stafnnes, var veðrið orðið
svo mikið, að liann sneri við til þess að leita
sér skjóls í Grindavíkursjó.
Kom hann nú þarna eins og kallaður, þar
sem öll von virtist annars úti, og tóku nú öll
skipin það ráð að leita út til hans og héldu
því undan sjó og veðri til hafs og gekk nú
ferðin greitt þótt livorki væri siglt né róið,
veðrið og straumurinn nægðu.
Þegar „Esther" varð vör við ferð skipanna,
felldi liún þegar forseglin, sneri upp í og hafði
þegar allan viðbúnað til þess að taka á móti
hinum bágstöddu skipuin. Var það ekki vanda-
laust verk, þar sem hún var stödd langt úti á
hafi, hér um bil mitt á milli Eldeyjar og lands,
á Eystrastreng Reykjanesrastar, í stórsjó, stór-
viðri og hörku frosti, svo að varla varð við
neitt ráðið og kútterinn undir sífelldum áföll-
um.