Ægir - 15.12.1959, Síða 96

94
ÆGIR — AFMÆLISRIT
reynd, að íslenzka þjóðin kemst ekki af
án hans, verður að gera þá lágmarks-
kröfu, að séð sé til þess, að hann lendi
ekki í þrotum vegna lánsfjárskorts.
Þegar minnzt er á hin margvíslegu
vandamál, sem bátaútvegurinn á við að
stríða, verður ekki hjá því komizt að
vekja athygli á þeirri uggvænlegu stað-
reynd, að æskufólk virðist orðið afhuga
fiskveiðum og fiskvinnslu. Um 1400 út-
lendingar unnu við þessi störf síðastliðna
vetrarvertíð. Vandamál þetta er bæði
margþætt og erfitt viðfangs. Ein höfuð-
skýringin er sú, að störf þessi eru svo
bindandi, tímafrek og erfið miðað við
kaupgreiðslur, að fólk virðist heldur vilja
sinna öðrum störfum. Um fátt horfir nú
verr í sjávarútveginum en einmitt þessa
óheillaþróun. Eigi verða hér gerðar tillög-
ur um lausn þessa vandamáls, en fullyrða
má, að„ mikil vá er fyrir dyrum, ef það
verður ekki leyst í mjög náinni framtíð.
Hér verður ekki ráðizt í að rekja hag-
sögu vélbátaútvegsins á þessari öld, það
myndi sjálfsagt verða slíkt verkefni, að
endast myndi í heilt rit. Á það skal að-
eins lögð áherzla, að slæm afkoma hefir
lengstum verið fylgifiskur þessa afkasta-
mesta atvinnuvegar þjóðarinnar. Stafar
það af því, eins og áður segir, að af hon-
um hefir alltaf verið krafizt meira en rétt-
mætt var. Þessar hóflausu kröfur hafa
valdið þjóðinni ómetanlegu tjóni að því
leyti, að þær hafa leitt til kyrldngs í at-
vinnuveginum, einmitt þeim atvinnuvegi,
sem Islendingar geta náð langbezta ár-
angrinum í. Ef betur hefði verið að hon-
um búið af þjóðinni — ég segi þjóðinni,
ekki aðeins ríkisvaldinu — væri hann f jöl-
breyttari, fullkomnari og þar með afkasta-
meiri. — Skal hér eigi fleira um þetta
rætt.
Hér að framan hefir verið vikið að upp-
hafi vélbátaútvegsins, tækniþróun hans,
afurðasölumálum, félagsmálum, banka-
málum o. fl. Hefir þess þó eigi verið kost-
ur að gera neinum þessara þátta rækileg
skil, aðeins á þeim vakin athygli. Er þó
hér um hin þýðingarmestu málefni að
ræða. En þess ber að geta, að fjölmargt
annað rennir stoðum undir bátaútveginn.
Verður hér aðeins á fátt eitt af því drepið.
Þess er ekki langt að minnast, er fyrsti
vitinn var smíðaður hér á landi. Nú er svo
komið, að allvel virðist séð fyrir þörfum
sjófarenda um vitabyggingar. Samtímis
hefir siglingatækni fleygt fram óðfluga.
Hið sama má um veðurþjónustuna segja.
Þessi ánægjulega þróun hefir að sjálf-
sögðu orðið bátaútveginum hin mesta
hjálparhella og stuðlað að aukinni sjósókn
og auknum afla, auk þess sem hún hefir
stóraukið öryggi fiskimanna og annarra
sjófarenda.
Hafnleysið hefir löngum verið bátaút-
veginum hið mesta vandamál. Svo hagar
til, að útgerð báta er miklu dreifðari en
útgerð togara. Þess vegna á bátaútvegur-
inn mikið undir því, að hafnargerð sé
mikil í landinu. Einhvern veginn hefir þó
farið svo, að fjárveitingavaldið hefir ekki
talið sér fært að leysa þetta verkefni. Því
skal að vísu ekki neitað, að hafnargerðir
eru dýrar og allmikið hefir verið að gert.
En það verður að teljast eitt af höfuð-
hagsmunamálum bátaútvegsins, að aukið
kapp verði lagt á að gera sem beztar
hafnir við og í nágrenni við beztu fiski-
miðin.
Landhelgismálin hafa verið ofarlega á
baugi undanfarin ár. Er saga þeirra því
allvel kunn, og verður hún því eigi rakin
hér. Vil ég aðeins leggja áherzlu á þá
skoðun mína, að þessi mál eru ein hin
þýðingai’mestu fyrir vélbátaútveginn. Er
vonandi, að þau heillaspor, sem stigin
voru í landhelgismálunum árin 1950 og
1952, séu eigi hin fyrstu, og að mörg og
merk tíðindi eigi enn eftir að gerast á
þessu sviði.
Jafnhliða hröðum framförum í fisk-
veiðum hefir orðið stórfelld bylting í
vinnslu sjávarafurða. Ber þar tvímæla-
laust hæst frystiiðnaðinn og síldarvinnsl-
una og á síðari þátturinn sér að sjálf-
sögðu lengri sögu. Síldarbræðsla hófst