Tímarit lögfræðinga - 01.04.1954, Blaðsíða 11

févítis samkvæmt yfirvalds ákvörðun.1) Allmörg lagaboð
veita hins vegar tilgreindum yfirvöldum heimild til að
beita févíti í sérstökum tilvikum.2) Efni hvers einstaks
lagaboðs verður hér ekki rakið né skýrt. En öllum þeim
lagaákvæðum er það sameiginlegt, að þau lúta að skyldu
til ákveðinna athafna. Sú athafnaskylda byggist á yfir-
valdsboði, sem á sér svo aftur stoð í lögum. Samkvæmt ís-
lenzkum lögum er því févíti aðeins heimilað til að knýja
viðkomandi aðila til beinna athafna. Hins vegar er ekki
nein ákvæði í lögum, er veiti yfirvöldum heimild til þess
að þvinga menn að viðlögðu févíti til að láta vera að vinna
verk. Févíti er því ekki notað til að halda mönnum til
hlýðni við bönn yfirvalda. Þegar um bannbrot er að tefla,
þykir réttara að beita refsiviðurlögum.
Athafnir þær, sem að íslenzkum lögum er heimilt að
knýja fram að viðlögðu févíti, eru yfirleitt fólgnar í
skýrslugjöf.3) Sú regla er þó ekki algild. I 30. gr. sveitar-
1) Sbr. hins vegar 2. mgr. 193. gr. eml., þegar um er að ræða févíti
samkv. dómi. Samkv. finnskum lögum hefur lénsstjórn almenna heimild
til að beita févíti, sbr. Merikoski. Larebok i Finlands offentliga ratt.
2) Sjá 1. 9/1882 § 4, 1. 29/1895 § 8, 1. 13/1905 § 6, 6°, 1. 57/1921 § 17, 2.
mgr, I. 77/1921 § 52, 1. 30/1921 § 13, 2. mgr, 1. 12/1922 § 5, 1. 12/1927 5 30
og 38, 2. mgr., 1. 61/1931 § 16, 2. mgr„ 1. 47/1932 § 14, 1. 53/1935 § 8, 1. 63/
1937, § 39, 1. 60/1939 § 6 i. f., 1. 50/1941 § 11, 1. 111/1941 § 5, 1. 66/1945 §
18, 2°, 1. 34/1946 § 7, 1. 48/1946 § 14,1. 29/1947 § 52, 1. 37/1948 § 52, 1. 28/
1952 § 5, 2. mgr., 1. 46/1954 §§ 47, 51 og 52, sbr. enn fremur 1. 67/1947 §
48 og 1. 67/1952 § 6, 2. mgr. Benda má enn fremur á 1. 70/1947 § 22, 1.
35/1950 § 19 og 1. 79/1952 § 1, en í þeim tilfellum getur orkað tvímælis
hvort um er að tefla dagsektir ákveðnar af yfirvöldum eða dómstólum.
Samkvæmt upplýsingum frá lögfræðingi verðgæzlunnar mun ekki hafa á
það reynt, að dagsektum hafi verið beitt í sambandi við innflutnings- og
verðlagsmál, og hefur því ekki verið skorið úr þessari spurningu. Þegar
vanræksla um skýrslugjöf hefur átt sér stað, eru þess hins vegar dæmi,
að fyrirsvarsmenn þessara mála hafa skrifað aðila bréf og bent honum
á févítisákvæðin, og hefur það að sögn borið árangur.
3) Sbr. t. d. 1. 9/1882 §4 („nú er sóknarpresti ekki skýrsla gefin“),
1. 29/1895 § 8 („tregðist nokkur við að láta í té skýrslur þær“), 1. 30/1921
§ 13 („Ef einhver skorast undan að gefa þær skýrslur"), 1. 12/1922 § 5
(„Tregðist nokkur við að láta í té skýrslur") svo og önnur þau lagaákvæði,
sem vitnað er í í nótu 2 að ofan.
73