Tímarit lögfræðinga - 01.04.1954, Blaðsíða 14

refsingu. En sú grundvallarregla er löngu viðurkennd í
refsiréttinum, eins og kunnugt er, að löggjafinn kveði á
um refsiramma. En jafnvel þótt viðurkennt sé, að greina
beri á milli refsingar og févítis þess, sem hér er um að
ræða, getur samt fljótt á litið virzt varhugavert að veita
yfirvöldum óskorað vald til að ákveða upphæð dagsektar.
Á hinn bóginn er ljóst, að með ákvæðum um upphæð
dagsektar, getur löggjafinn sniðið þessu þvingunarráði
svo þröngan stakk, að það verði miklu áhrifaminna en
ella, eða geti jafnvel alls ekki haft tilætluð áhrif. Vegna
breytinga á verðgildi peninga geta slík ákvæði einnig orð-
ið algerlega úrelt. Það er t. d. augljóst mál, að nú á tímum
er harla þýðingarlítið að beita dagsekt að upphæð 1 kr.
til 5 kr. á dag, sbr. 1. 29/1895 § 8, eða dagsekt allt að 10
kr. á dag, sbr. 1. 57/ 1921 § 17, eða dagsekt að upphæð 2
kr. til 10 kr. á dag, sbr. 1. nr. 12/1922 § 5. Slík dæmi má
einnig nefna úr nýrri lögum, sbr. 1. 34/1946 § 7,1. 48/1946
§ 14 og 1. 29/1947 § 52, en í öllum þessum tilvikum getur
yfirvald ákveðið dagsektir, er mega nema 5 kr. til 10 kr.
á dag. Þvílíkar dagsektir eru yfirleitt ekki líklegar til að
bera árangur skjótlega.1) Þegar betur er að gáð, verður
og ekki séð, að réttaröryggi einstaklinga sé stefnt í telj-
andi hættu, þótt yfirvöld hafi óbundnar hendur um ákvörð-
un upphæðar dagsektar. Heimildin til að beita févíti verð-
ur að eiga lagastoð eins og áður er sagt. Févíti má ein-
ungis beita til að knýja fram efndir á lögmætri skyldu.
Skylduþegni er í sjálfsvald sett, hvort hann lætur koma til
innheimtu dagsekta eða ekki. Fullnægi hann skyldu sinni að
lögum, er hann laus allra mála. Telji skylduþegn rétti
1) Hér má minna á reynslu í sambandi við notkun dagsekta í sambandi við
húsaleigulög. í aths. við 2. mgr. 4. gr. frumvarps til húsaleigul. nr. 39/1943
segir svo: „Fyrri setning 2. málsgr. er samhljóða 3. gr. nr. 106/1941, nema
hvað hámark dagsekta er ákveðið hærra en þar, en eftir reynslu, sem
fengizt hefur í þessu efni i Reykjavík, verður slíkt að teljast nauðsyn-
legt“, sbr. Alþt. 1942 A deild, þingskj 219. Hánmrk dagsektar samkv. 2.
mgr. 4. gr. frumv. var 200 kr., en hámark dagsektar samkvæmt 3. gr. 1.
106/1941 var 100 kr.
76