Tímarit lögfræðinga - 01.04.1954, Blaðsíða 33

mati nefndarinnar á „efnum og ástæðum“, en skipta að
öðru leyti ekki máli í þessu sambandi.
Með setningu laga nr. 46/1926 er í rauninni komið að því
stigi, sem núgildandi útsvarslög nr. 66/1945 standa á og
vikið verður að nánar hér á eftir.
Ef litið er á þá þróun, sem orðið hefur samkvæmt því,
sem hér hefur verið rakið, þá er hún mjög skýr og einföld.
Þegar það kom í ljós, að þær tekjur, sem í upphafi voru
lagðar til Reykjavíkurbæjar, hrukku ekki fyrir útgjöldum,
var fyrst gripið til frjálsra framlaga af hálfu bæjarbúa,
sem brátt urðu að föstu gjaldi, sem bæjaryfirvöldin álitu,
að viðkomandi borgari væri fær um að inna af hendi. Síðan
komu fastar reglur, eftir danskri fyrirmynd, um niður-
jöfnun útsvara. Bæjaryfirvöldin sjálf hafa í fyrstu þessa
niðurjöfnun á hendi, en síðan er hún falin sérstakri niður-
jöfnunarnefnd. Tilgangurinn með þessari álagningarað-
ferð er að komast sem allra næst því, hvert sé gjaldþol
hvers einstaks borgara.1) Fjöldi gjaldenda er lengi ekki
meiri en svo, að niðurjöfnunarnefndarmenn höfðu nokkurn
persónulegan kunnugleika af hag hvers gjaldanda. En
eftir að gjaldendunum fjölgar að ráði, er niðurjöfnunar-
nefnd heimilað að krefjast skýrslna af gjaldendum um
efni þeirra og ástæður, og loks urðu hin almennu framtöl
til tekju- og eignaskatts heimild fyrir niðurjöfnunarnefnd-
ina. Enn fremur var tala niðurjöfnunarnefndarmanna
breytileg, eftir því sem talið var að þyrfti á hverjum tíma,
til að nefndin gæti unnið störf sín.
Sá aðili, sem lagt hefur á útsvar, hvort sem var skv. til-
skipuninni. frá 4. nóv. 1836 eða skv. tilskipuninni frá 20.
apríl 1872 og síðari lögum, hefur haft óbundnar hendur
um mat á „efnum og ástæðum" með þeirri takmörkun, sem
leitt hefur af fyrirmælum laga um útsvarsskyldu og um
kærurétt gjaldanda til þeirra aðila, sem til þess hafa verið
settir að lögum á hverjum tíma að úrskurða slíkar kærur.
Á þessu hefur engin breyting orðið allt frá því, að elztu
1) J. Hartvig Jacobsen: Skatteretten, bls. 300.
95